شکل جغرافیایی فلات ایران
مملکتی که ما آن را ایران می نامیم قسمت اعظم سرزمین وسیعی است که در جغرافيا موسوم به فلات ایران است. این مرز و بوم پهناور، شامل جلگه وسيع و بلندی است که از هر طرف کوههای بلند آن را احاطه دارد. در مشرق، سه رشته کوه متوازی که معروف به کوه های سلیمان است. در شمال کوههای البرز که مانند زنجیری از شرق به غرب امتداد یافته، این کوهها در غرب از کوه های ارمنستان جدا شده و از جنوب دریای خزر گذشته به واسطه کوه بابا به هندوگه پیوسته و این هم به هيمالايا بلند ترین کوه های عالم متصل است. در مغرب فلات کوههای کردستان یا زاگروس واقع ... است که از شمال به جنوب رفته و بعد به طرف جنوب و شرق برگشته به دریای عمان می رسد.
کوههای جنوب و مشرق از مواد آهکی است . در کوههای غربی نزدیک دریاچه اورمیه ۳ سنگ خارا نیز دیده می شود. بضی از کوه های شمال از مواد آتشفشانی ترکیب یافته یعنی مواد آنها از قعر زمین بیرون آمده، مانند دماوند در نزدیکی تهران و سبلان در آذربایجان، این آتشفشان ها، اکنون خاموش است.
اعلا درجہ بلندی فلات ایران در جنوب آن و سراشیبی فلات از جنوب به شمال است، زیرا در کرمان ارتفاع آن تقریبا ۱۶۰۰ متر است و حال آن که در مشهد از ۱۰۵۰ و در تبریز از ۱۲۰۰ تجاوز نمی کند.
مساحت فلات ایران دو میلیون و ششصد هزار کیلومتر مربع یا تقریبا پنجاه و پنج هزار فرسخ مربع می باشد. ایران امروزی از این مساحت دارای شصت و سه درصد یا تقریبا دو ثلث از كل است و آنچه باقی می ماند متعلق به ممالکی است مانند افغانستان و بلوچستان و غیره که در اثر حوادث تاریخی از اوایل قرن سیزدهم هجری متدرج از ایران جدا شده اند. آب و هوای فلات ایران خشک است بخصوص در قسمت مرکزی آنکه موسوم به کویر لوت و یکی از گرم ترین جاهای دنیا است. به استثنای گیلان و مازندران و سواحل خلیج پارس که بارندگی در آنجاها زیاد است در سایر نقاط ایران مجموع مقدار باران در عرض سال تقریبا از سه گره و نیم تا چهارگره و نیم تجاوز نمی کند . در شمال ایران بادهای باران آور زیاد می وزد ولی وقتی که به کوه های بلند البرز بر می خورد غالبا به طرف جنوب آن تجاوز نمی کند از این جهت در گیلان و مازندران بارندگی زیاد می شود در صورتی که صفحات جنوبی این کوه خشک است. بادهایی که در ایران می وزد از دو سمت است شمال غربی و جنوب شرقی اولی از اثر بادهای تند شمال امریکا است که از اقیانوس اطلس عبور کرده از راه دریای مغرب به شامات و آسیای صغیر می رسد و از آنجا به ایران و هند میگذرد دومی از اقیانوس هند تولید شده به طرف ایران می وزد. علت این که جهت این بادها تغییر نمی کند از این جاست که بادهای مذکور باید از دالان تنگ سلسله های جبال بگذرد و بدیهی است که کوهها جا و جهت عوض نمیکنند. در بعضی از قسمت های ایران بادها مانند باد ۱۲۰ روزه سیستان وزش منظم و تند دارد. در وسط فلات ایران کویری است که اهالی جنوبی آن را لوت می نامند و با وجود اینکه پست ترین قسمت فلات ایران است باز بلندیش به ۶۰۹ متر می رسد عبور از کویر برای کاروان ها از جهت با تلاقها و ریگ روان خطرناک می باشد. در فلات ایران رودی که قابل کشتی رانی باشد منحصر به کارون است. رود مزبور که از کوههای بختیاری شروع می شود در….
