کتاب مشی و مشیانه

محمد محمدعلی

زاده‌ی هفتمین روز ۱۳۲۷ در تهران. ویژگی اصلی آثار محمدعلی نگاه واقع‌گرایانه و ناتورالیستی به زندگی طبقات مردمی است که فقر آن‌ها را احاطه کرده است، اما از نظر شخصیت‌شناسی، شخصیت‌هایی قوی و محکمی هستند. از این لحاظ می‌توان سویه‌های اجتماعی آثار محمدعلی را سویه‌هایی قابل بررسی عمیق دانست. عنصر مرگ نیز در لابه‌لای آثار این نویسنده، عنصری درخور واکاوی است. همچنین مسئله‌ی آب، کمبود این عنصر حیاتی در اقلیم سرزمینی و معضلاتی که این پدیده با خود به همراه دارد از دیگر نکاتی است که عناصر اجتماعی کار محمدعلی را تقویت می‌کند.

رمان‌های محمدعلی از نظرگاه دید روایتی نیز یک ویژگی جالب توجه دارند: راویان متعدد که ما را با رمان‌هایی چند صدایی مواجه می‌کنند؛ راویانی که هریک در پیشرفت و تکامل فرم کامل قصه، نقش منحصربه‌فرد خود را دارند؛ اما نکته اینجاست که به پیروی از آثار مدرن ادبی، با قطعیتی در پایان‌بندی این آثار روبه‌رو نیستیم و نوعی تعلیق پرسش‌محور معمولاً دریچه‌ی پایانی این آثار است.

شاید بتوان محمود سنایی را جدی‌ترین مشوق محمدعلی در دل سپردن هرچه بیشتر به جهان ادبیات دانست. سنایی نخستین کسی بود که نوشته‌های این نویسنده را می‌خواند، تصحیح می‌کرد و مشوق او در نویسندگی بود. او حتی در دوران دبیرستان بازیگر تئاتر هم بود، بازیگر آثاری که ایرج امامی آن‌ها را کارگردانی می‌کرد.

محمدعلی همچنین سردبیری تعدادی از نشریات ادبی را بر عهده داشت و جوایزی همچون جایزه نخست یلدا را برای رمان «برهنه در باد» از آن خود کرد.

از ما بهتران، آدم‌ و حوا، قصه تهمینه، نقش پنهان، دریغ از روبه‌رو، جمشید و جمک و شاملویی که من می‌شناختم از جمله آثار ادبی محمد محمدعلی در جهان ادبیات است.