کتاب آیین زرتشت کهن روزگار و قدرت ماندگارش

پیشگفتار

كيش زرتشتْ دين رسمىِ ايرانيان باستان بود و هنوز نيز جامعه‌هاى زرتشتىِ ساكنِ ايران، هندوستان، اروپا، ايالات متحده، كانادا، استراليا و ديگر جاهاى جهان به آن ايمان دارند. اين كيش در سده‌هاى بسيار نمادِ خُلق و خوىِ ايرانى بود و ارزش‌هاى سياسى و اجتماعى و روحانى وى را در برمى‌گرفت و از اين‌رو به جامعه انسجام و ثبات مى‌داد. گرچه ايرانيان دستاوردهاى درخشان در هنر و ادب در كارنامه‌ى خود دارند، كيش زرتشت را بايد بزرگ‌ترين دستاورد فرهنگى و روحانىِ آنان شناخت.

كارى را كه پيش‌رو داريد از رشته سخن‌رانى‌هاى درسى در زمينه‌ى ايران‌شناسى است كه در دانشگاه كلمبيا آغاز شد و پروفسور مرى‌بويس، در جايگاه استاد صاحب‌نظرِ آيين زرتشتى و سنت‌هايش، اجراى آن‌ها را در 1988 به عهده داشت. در اين سخنرانى‌ها مرى‌بويس با برخوردارى از سرچشمه‌هاى دانشى عظيم به طرح جزئياتى مى‌پردازد كه ريشه‌هاى آيين زرتشت، اصول بنيادى و ردّپاى رشد و تحول آن را تا به امروز شامل مى‌شود، و از اين راه‌آگاهى‌هاى نوين و تعبيراتى تازه به دست مى‌دهد.

پروفسور بويس به سال 1945 دكتراى خود را در رشته‌ى شرق‌شناسى از دانشگاه كِيمبريج دريافت كرد. در 1947 در دانشگاه لندن به سمت استاديارى، و در 1963 به سمت استاد ايران‌شناسى گمارده شد. نشر آثار پرشمار وى افزوده‌هايى ارزشمند به دانش ما از تاريخ و آداب دينى زرتشتيان، زبان‌هاى ايرانى ميانه و كيش مانى داشته است. نوشته‌هاى به چاپ رسيده‌ى او به شرح زير است :

نيايش‌ـسرود بلند مانوى به زبان پارتى (1954)، فهرست دست‌نوشته‌هاى ايرانى به دبيره‌ى مانوى در مجموعه‌ى آلمانى تورفان (1960) نامه‌ى تنسر (1968)، تاريخ آيين زرتشت، در Handbuch der Orientalistik درس نامه‌ى پارسى ميانه و پارتىِ مانوى[1] (1975) فهرست واژگان پارسى ميانه و پارتىِ مانوى (1977) دژِ پارسىِ آيين زرتشت (1989، 1977)، زرتشتيان، آداب و باورهاى دينى‌شان (1984، 1977) منابع نوشتارى براى پژوهش در كيش زرتشت (1984).

مرى بويس براى ثمررسانى‌هايش به ايران‌شناسى، نشان‌هاى افتخار بسيار دريافت داشته است؛ كه از آن جمله مى‌توان اشاره داشت به: مدالِ طلاى برتون ـ براى كار در ميان زرتشتيان ايران، مدال يادبود سرپرسى سايكس؛ دعوت به ايراد سخنرانى درسى در آكسفورد درباره‌ى اِتانباى كاتراك به سال 1975؛ دو جلد جشن‌نامه به افتخار پروفسور مرى‌بويس، كه در 1958 در Acta Iranica به چاپ رسيد.

پروفسور بويس، با كار حاضر، كه اوج پژوهش‌ها و نوشته‌هاى به چاپ رسيده‌ى پيشين اوست، تمامى دانش‌جويان فرهنگ و دين ايرانى را وام‌دار خود كرده است.

          احسان يارشاطر

                        سردبير

[1] اين كتاب با عنوان بررسى ادبيات مانوى در متن‌هاى پارتى و پارسى ميانه ترجمه‌ى اميد بهبهانى وابوالحسن تهامى توسط انتشارات بندهش در 1384 به چاپ رسيده از طريق مؤسسه‌ى انتشارات نگاه توزيعشده است.

گوشه ای از کتاب

سه هزار و اندی سال پس از زرتشت، چه کسی صلاحیت بیشتر در تعبیر و تفسیر و شرح باورها و آموزه‌های زرتشت را دارد؟ پژوهشگران و دانشمندانی که در صندلی‌های راحت کتابخانه‌های خود لم داده و بر سر جزئیات دستوری گاتها و نیایش‌ها و دیگر ادبیات دینی زرتشتی قلم‌فرسایی می‌کنند، یا آن کشاورز قبا بر تن زرتشتی که در کوه‌ها و بیابان‌های خشک اطراف یزد و کرمان بیل می‌زند و کار می‌کند و عرق می‌چکاند و نیایش‌های زرتشت را زمزمه کرده و سفت و سخت، سنت‌ها و آیین‌های دین آبا و اجدادی خود را نگهبانی می‌کند؟