کتاب اعراب و ایرانیان

اسکات ساوران مدرسی با تجربه در حوزه مطالعات اجتماعی در مقاطع دبیرستان و کالج در دبیرستان علوم و فناوری توماس جفرسون است. وی در سال ۲۰۱۱ در مقطع دکترا از دانشگاه ویسکانسین فارغ التحصیل شد. پژوهشهای دکتر ساوران بر گفتمانهای مبتنی بر هویت در صدر اسلام متمرکز است. وی همچنین پژوهشگری برجسته است که اثر خود را در حوزه تاریخ و سیاست خاورمیانه و جهان اسلام منتشر کرده است. نویسنده در کتاب حاضر تحت عنوان اعراب و ایرانیان بر اساس روایت فتوحات اسلامی، ساخت حافظه و هویت در تاریخ نگاری اسلامی به بررسی چگونگی کار مورخان مسلمان تقریرات آنان بین سالهای ۱۰۵۰-۷۵۰ به دو زبان عربی و فارسی و کنار آمدن آنها با مقوله تسخیر ایران توسط اعراب میپردازد ساوران این مطالب را با مطالعه بازنمایی روابط اعراب و ساسانیان در تاریخ نگاری اسلامی بررسی میکند ابتدا نویسنده به تبیین فرایند ساخت روایت که همزمان با دوره شکل گیری هویت تحت تسلط خلافت عباسیان است میپردازد. این اولین تمرکز برای ایجاد هویت یکپارچه عربی است که ساوران معتقد است 

آل بویه چندین نهاد حکومتی از ایران باستان را احیاء کردند. کاربرد نام ایران باستانی شاهنشاه، به روشنی یادآور قدرت ایرانی است که در نظر دارد خلافت را به زیر سلطه خود بکشد سکه های آل بویه با عنوان شاهنشاه و به زبان پهلوی و تصویر حاکمی که با تصاویر پادشاهان ساسانی روی سکه های ساسانیان برابری میکند ضرب شدند. و سرانجام این که آل بویه ادعا می کردند که نیاکان آنها از خاندان ساسانی و مستقیماً از پادشاه افسانه ای بهرام گور است ۱۰۷ هم زمان با آل بویه و به ویژه سامانیان است که «رستاخیز ایرانی» به شکوفایی کامل می رسد تحت نظارت سامانیان شاهد رشد نثر و شعر عربی و نیز فارسی و ترجمه آثار عربی به فارسی هستیم ۱۰۸. ما در فصل قبل به شاهنامه های غنی نثر و نظمی اشاره کردیم که پیش از شاهنامه فردوسی نگارش یافته بودند و نیز ترجمه بلعمی از تاریخ طبری که با توجه به تعدد شواهد خطی به تنهایی منبع اساسی ارجاع برای آثار متعدد بوده است. چند دهه قبل از این شاعر معروف رودکی کلیله و دمنه را تحت حمایت پدر بلعمی ابوالفضل بلعمی، وزیر نصر بن احمد دوره حاکمیت ۹۴۳-۹۱۴) به فارسی ترجمه کرد همچنین علاوه بر دستور ترجمه تاریخ طبری، منصور بن نوح گروهی از علما به رهبری بلعمی را مأمور کرد که تفسیر طبری را به فارسی ترجمه کنند همانند خاندانهای ایرانی دیگر سامانیان ادعا میکردند که نیاکان آنها از اشراف ایرانی و قهرمان شورشی بهرام چوبین است 

کتاب اعراب و ایرانیان بر اساس روایت فتوحات اسلامی بر آن است که چگونگی کار نخستین مورخان مسلمان درباره تاریخ قبل از اسلام اعراب و ایرانیان که با روایت فتح ایران توسط اعراب به اوج خود می رسد را تحلیل کند. این کتاب نگاه ژرفی به تاریخ اسلامی و تقابل میان نمایندگان این دو قوم در دوران پیش از ظهور اسلام دارد و نمایش های نابهنگام هویت و گفتمانهای سیاسی در جهان اسلام را فاش می کند. کتاب حاضر نشان میدهد که چگونه افزودن شاخ و برگ های کلیشه ای به متن روایت توانست به قدرت رسیدن اعراب و سقوط امپراتوری ساسانیان را توجیه کند. هدف کتاب صرفا استخراج اطلاعات کتاب های تاریخ اسلامی از قبل از ظهور اسلام نیست، بلکه هدف درک طرز فکر مورخان درباره این دوره است. از این رو این کتاب می تواند با بررسی تلاقی حافظه اولیه اسلامی و ساخت هویت و گفتمانهای قدرت برای پژوهشگران و دانشجویان تاریخ و ادبیات اسلامی و مطالعات خاورمیانه سودمند واقع شود.