کتاب پرتاران

پیشگفتار مؤلفان اکوسیستم های کفزیان بخشی از اکوسیستمهای آبی است که شامل عوامل زیستی به نام کفزیان عوامل غیر زیستی و روابط متقابل کفزیان با عوامل غیر زیستی در سواحل بستر و مناطق نزدیک بستر میباشد. آبزیان مختلف از طریق نقشهایی که به عنوان تولید کننده مصرف کننده و تجزیه کننده در منابع آبی دارند با این اکوسیستم در ارتباط و تعامل هستند تولید کنندگان اولیه گیاهان عالی کفزی و فیتوپلانکتونهایی هستند که با استفاده از دی اکسید کربن و آب از طریق فرآیند فتوسنتز با استفاده از انرژی نور خورشید مواد آلی (قندها) را تولید میکنند و این ارگانیسم ها گام اولیه شبکه غذایی و تولید هستند. مصرف کنندگان اولیه موجودات گیاه خواری هستند که از فیتوپلانکتونها و گیاهان تغذیه

می کنند و مصرف کنندگان ثانویه موجودات گوشت خواری هستند که از گیاهخواران تغذیه میکنند. مصرف کنندگان سطح سوم گوشت خوارانی هستند که از سایر گوشت خواران تغذیه میکنند و تجزیه کنندگان میکروارگانیزمهایی مانند باکتریها و قارچها هستند که مواد آلی پیکره گیاهان و جانوران را به مواد معدنی تجزیه میکنند که در نهایت توسط تولید کنندگان مورد استفاده مجدد قرار می گیرند. تجزیه کنندگان در شن و ماسه یا گل و لای بستر متمرکز شده و نقش اساسی در بازیافت ماده و انرژی در اکوسیستم بازی میکنند

پرتاران رده بسیار مهمی از شاخه کرمهای حلقوی هستند که تنوع گونه ای زیاد و پراکنش وسیع جهانی دارند و از مهمترین گروه های کفزیان اکوسیستمهای آبی هستند در مناطق با بسترهای گلی و ماسه ای بیشترین زیتوده کفزیان درون رسوبزی مربوط به پرتاران بوده و این گروه علاوه بر این که منابع غذایی بسیار مناسب و گسترده ای برای بیشتر گروه های آبزیان کفزی و سطح زی هستند، با توجه به سیستم های مختلف تغذیه ای مانند پوده خواری فیلتراسیون شکارگری و لاشه خواری که دارند نقش بسیار مهمی در جریان ماده و انرژی در اکوسیستمهای مختلف منابع آبی نیز دارند. به همین دلیل امروزه پرتاران به عنوان غذای زنده برای تغذیه آبزیان ارزشمند شیلاتی در مراکز تکثیر و پرروش آبزیان نیز مورد استفاده قرار میگیرند پرتاران همچنین به علت گسترش وسیع در منابع آبی مختلف و عدم توانایی در جابه جایی در منابع آبی شاخصهای زیستی مناسبی برای پایش سلامت زیستی اکوسیستم های آبی و مطالعات آلودگی در این منابع آبی هستند.

نظر به اهمیت پرتاران اکوسیستمهای آبی و نقش آنها به عنوان منبع غذایی برای آبزیان و همچنین اهمیتی که این جانوران از نظر اکولوژیک در منابع آبی دارند و با توجه به این نکته که تنوع اقلیم و اکوسیستم های آبی در ایران تنوع بالای پرتاران را همچون جانداران دیگر به همراه دارد.

گونه هایی که به عنوان غذای دریایی خریداری میشوند ممکن است به آبهای محلی رها گردند. این گونه ها ممکن است انواع بیماری انگل و سایر ارگانیسم ها را با خود حمل کنند (صمدی کوچکسرانی و همکاران، ۱۳۹۰)

۴-۶-۳ روشهای مبارزه با مهاجمان محیط های آبی

به نظر می رسد که جهان در حال توجه بیشتر به مهاجمان دریایی و تهدیدات ناشی از آنهاست. از آنجا که هر موجود مهاجم میتواند با سایر مهاجمان کاملاً متفاوت باشد، روشهای متفاوتی نیز برای کنترل آنها لازم است یکی از این راهها در نظر گرفتن جایزه برای صیادانی است که این گونه ها را صید می کنند، همچنین تحقیق درباره استفاده از گونه مهاجم به عنوان منبعی غذایی، از دیگر راه های کنترل مهاجمان است. از آنجا که تأثیر مهاجمان میتواند بسیار زیاد باشد نیاز مبرم برای سیستم هایی جهت شناخت مهاجمان در اوایل ورود و ساخت سیستمهایی برای جلوگیری از ورود مهاجمان ردیابی و کنترل آنها باید از پیش در محیط موجود باشد. (2004 ,IMO).

۵-۶-۳ نمونه هایی از پرتاران مهاجم در جهان

بیشترین پرتاران شناخته شده در استرالیا مربوط به خانواده های Sabellidae Serpulidae و Spionidae هستند. سرپولیده ها کرمهایی هستند که حفره های آهکی میسازند و ساکن سطوح سخت بوده و کلونی ها و آبسنگهای متراکمی را تشکیل میدهند این خانواده معمولاً موجوداتی چسبنده بوده و باعث گرفتگی حفره های ورودی ایستگاههای تأمین انرژی و تسهیلات آبزی پروری می شوند. سابلیده ها کرمهای پرتاری هستند که حفره های گلی ساخته و در اکوسیستم های متنوعی زندگی می کنند. سابلیدهای مهاجم میتوانند کلونیهای متراکمی را در نواحی در معرض مزاحمت در بندرها تشکیل داده و موجب تغییر اکوسیستم و تغییر مسیر بازگشت شیلاتی گونه های بومی گردند ( Wong

(et al., 2014 اسپیونیده ها کرمهای کوچک ساکن مناطق گلی هستند که در رسوبات نرم در بیشتر زیستگاه های دریایی یافت میشوند