کتاب تغییر اجتماعی

این کتاب برای دانشجویان رشته علوم اجتماعی در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس «تغییرات اجتماعی» به ارزش 3 واحد تدوین شده است.

مقدمه

فصل اول: بهنجاری تغییر

فصل دوم: علتها و جهتها

فصل سوم: تغییر در مقیاس کوچک

فصل چهارم: تغییرات در جوامع

فصل پنجم: نوسازی

فصل ششم: تکامل اجتماعی

منابع انتخابی

از زمان چاپ اول این کتاب کوچک تاکنون کتابهای زیادی در مورد تغییر اجتماعی چاپ شده است. تردید دارم که تمامی آثار مربوط به این موضوع را دیده باشم زیرا چه در عصر شکوفایی اطلاعات باشیم یا نباشیم بیشک در عصر رشد فزاینده آثار و نوشته های علمی هستیم. علاوه بر مطالعات تحقیقاتی فراوانی که به طور منظم و فشرده جمع آوری شده اند و می توان آنها را به طور خلاصه روانشناسی اجتماعی نامید در سالهای اخیر آثار بسیاری در زمینه تغییر اجتماعی و جنبه های متفاوت آن چاپ شده است. اگر اشتباه نکنم نتایج حاصل از این آثار کمی جنبه سرگرم کننده داشته است. به نظر می رسد که اشخاص عامی بیشتر از افراد کارشناس در سازمانها و فرایندهای اجتماعی از تغییر، اغتشاش آشوب و بی ثباتی آگاه اند. در چاپ اول من از این موضوع اظهار نارضایتی کردم شک دارم که این ابراز نارضایتی من بر افزایش چنین مطالعاتی در آینده مؤثر واقع شود؛ اما به عنوان یک نویسنده و خواننده شاید بتوانم تأسف خود را از این موضوع که مانند سیلابی تند در جریان است بیان کنم. قصد ندارم درباره نظریات مربوط به تغییر که در کارهای پژوهشی ارائه می شود، تفسیری علمی - جامعه شناختی بدهم؛ چرا که چنین تفسیری، اغلب حکم علاج واقعه بعد از وقوع است و هیچ گونه پیشگویی درباره آن ارائه نمی دهد.

در چاپ جدید تلاش کردم با توجه به انتقادات ارائه شده در منابع جامعه شناسی و همچنین نظریات جدید کتاب را به دقت بازبینی کنم به رغم مطالب توصیفی به خصوص درباره مشکلات کشورهایی که تازه در راه توسعه و نوسازی قدم گذاشته اند که می توانست کتاب را بسیار طولانی کند سعی کردم کتاب همان طور کم حجم باقی بماند. تنها با افزایش حجم میتوان این کتاب را به اثری عظیم و تاریخی تبدیل کرد، زیرا به نظرم نمی رسد که مطلب بیشتری برای افزودن به اصول کلی و چهارچوب اولیه آن

تعریف می تواند به این صورت باشد ما آیینهایی را که در یک تغییر اجتماعی روی می دهند آداب تغییر می نامیم بعضی از ضرورتهای روش شناختی ایجاب می کند که تعریف علمی در اصل «عملیاتی باشد و دقیقاً مراحل مشاهده، تشخیص و اندازه گیری را شامل شود. برمبنای این نظریه به جای اینکه واحدها اندازه گیریها را مشخص کنند برعکس، اندازه گیریها واحدهای مشاهده را تعیین میکنند. حتی اگر دیدگاه بازتری داشته باشیم روشن است که فرد نمی تواند درباره تغییر در ساختارها ادعای قابل اثباتی ارائه کند، مگر اینکه روشی وجود داشته باشد که از طریق آن بتوان ساختار را تشخیص داد و تغییر را تعیین کرد. در بسیاری از حوزه های علوم اجتماعی سنجش توسعه نیافته است، به همین علت می توان اظهار نظرهای تقریبی ساده ای ارائه کرد اما نمی توان مقادیر عددی روشنی را معرفی کرد؛ برای مثال میتوان بر اساس شواهد مستقیم و غیر مستقیم گفت که میزان مرگ و میر عادی مرگهای اتفاق افتاده در میان هر هزار نفر جمعیت در سال در یک قرن قبل در کشورهای غربی نسبت به زمان معاصر بیشتر بوده است؛ اما نمی توان به دقت تعیین کرد که چقدر بالاتر بوده و اینکه آیا میزان مرگ و میر مربوط به تمام سنین بوده یا تنها کودکان و نوزادان را در بر داشته است. اصلاح روش اندازه گیری حداقل در دو مرحله باید انجام گیرد: اول مشاهده و ثبت دقیق و کامل پدیده ها یا رخدادهای مورد سؤال، و دوم ایجاد شیوه های ریاضی و آماری برای تعیین روابط حتی روابط جزئی و غیر مستقیم).

پیشرفتهای برجسته در تحلیل آماری در سالهای اخیر در اصل به تحلیلهای مقطعی و تحلیلهای همبسته کمک کرده است. این امر برای مطالعه اجمالی نمونه ها و شیوه های مشابه جمع آوری اطلاعات هم مناسب است. علاوه بر آن از این شیوه می توان در جهت یابی نظری نظامهای دارای وابستگی درونی استفاده کرد؛ بنابراین به رغم اختلاف نظر بین جامعه شناسانی با عقاید صرفاً نظری و آنهایی که تلاش میکنند روش شناسی را اصلاح کنند، با نظری بی طرفانه می توان گفت که بین این دو گروه نوعی هماهنگی وجود دارد. با...