کتاب فرهنگ کنایات سخن

کنایه، جز لاینفک زبان گفتار و نوشتار محسوب می شود و بسیاری از ما، چه آگاهانه و چه غیرآگاهانه در بخش زیادی از سخنانمان از عنصر کنایه بهره می بریم. به جهت گستردگی و تنوع کاربرد کنایات در زندگی معمول و ادبی، بررسی و کنکاش در امر کنایه، مساله ای واجب از نظرگاه ادبی و فرهنگی به حساب می آید و اگر بخواهیم این پرداخت را به صورت مدون و به عنوان ابزاری برای تحقیق و آموزش مورد استفاده قرار دهیم، یکی از بهترین مواردی که می توان به آن اشاره کرد، پرداختن به کنایه در قالب کتاب هایی همچون دایره المعارف و فرهنگ است.
"فرهنگ کنایات سخن" در دو جلد، کتابی است به اهتمام دکتر "حسن انوری" که موضوعیت آن، پرداختن به کنایه ها و اصطلاحاتی است که در زبان فارسی وجود دارند و آن ها را در حوزه ی معنایی و لغوی نیز مورد بررسی قرار می دهد. این اثر فاخر و گرانبها که توسط یکی از برجسته ترین اساتید زبان و ادبیات فارسی گردآوری شده، توسط انتشارات سخن به عرصه ی چاپ رسیده و نزدیک به هزار و هشتصد صفحه مطلب در اختیار محققان و علاقمندان قرار می دهد. دکتر "حسن انوری" با سابقه ی تدریس در دانشگاه تربیت معلم تهران، سرپرستی تالیف "فرهنگ بزرگ سخن"، تصحیح آثار ارزشمندی همچون گلستان سعدی، تحقیقات گسترده در زمینه ی حافظ پژوهی و عضویت مداوم فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تجربیات خود را در تالیف "فرهنگ کنایات سخن" به کار گرفته و اثری را ارائه نموده که در نوع خود کم نظیر است و پژوهشگران اندکی می توانند از حیث دقت و کامل بودن محتوا با آن رقابت کنند. بخشی از محتوای ارائه شده در "فرهنگ کنایات سخن" از کتاب "فرهنگ بزرگ سخن" استخراج گردیده و پس از ویراست و نظارت دکتر "حسن انوری" در این کتاب به انتشار رسیده است.

انسان برای بسیاری از مفاهیم، زبان کنایی به کار می‌برد. از این رو پرداختن به کنایات زبان از امور مهم و واجب در زمینه‌ی مسائل فرهنگی است و ما نخستین بار در زبان فارسی توانسته‌ایم کنایات را به طور مستند در فرهنگ دو جلدی به جامعه‌ی ادب ایران پیشکش کنیم. اگر به «فرهنگ» به‌عنوان یکی از لوازم ضروری تحقیق و پژوهش نگاه کنیم، آن‌گاه به ضرورت تدوین فرهنگ در حوزه‌های گوناگون پی خواهیم برد. چند سالی است که به‌ همت دکتر حسن انوری، این امر مهم به تحقیق پیوسته و در ادامه‌ی کار علامه دهخدا و دکتر معین، فرهنگ‌هایی در زمینه‌ها و حوزه‌های مختلف به چاپ رسیده‌ است. فرهنگ بزرگ سخن، فرهنگ روز سخن، فرهنگ کنایات سخن، فرهنگ دانش‌آموز سخن و غیره، که تنوع عنوان‌های آن نشانگر درک نیاز جامعه و زمانه است. این موج جدید فرهنگ‌نویسی، براساس معیارها و استانداردهای تدوین فرهنگ و با درنظر گرفتن نیازهای روز، می‌تواند یاری‌رسان پژوهشگران و محققان باشد؛ چراکه کمتر محققی می‌تواند خود را از مراجعه به فرهنگ بی‌‌نیاز بداند.