کتاب طبیبان جان گرایش های روانشناختی و روان درمانی دراشعار عطار و مولانا

خاستگاه و رستنگاه ادبیات، خصوصاً از گونه ی غنایی، سرزمین دل آدمیان است. از میان متفکران ایرانی، عطار و مولانا در آثار غنایی و حکمی خود، بین ادبیات و روان شناسی ارتباطی چشمگیر برقرار کرده اند. اثر پیش رو به تطبیق افکار عرفانی دو قله ی ادبی(عطار و مولوی) با ایده ها و نظریه های روان شناسی پرداخته است. تاریخچه ای از پیوند روان شناسی با ادبیات، بازتاب شخصیت عطار و مولوی، پیوند روان شناسی با عرفان نظری، همانندهای عرفان عملی با روان درمانی، پیوند جنون و نبوغ، برداشت های روان کاوانه از حکایات و تمثیل های مثنوهای عطار و مولوی درباره ی اختلالات فکری و رفتاری و مکانیسم های دفاعی و شیوه های درمان آنها عناوین مطالب ارایه شده در این مجلد وزیری هستند.

متون ادبیات عرفانی عمدتاً و آثار ادبی ارزنده عطار و مولانا بالاخص، خالص ترین نسخه های روان کاوی و روان درمانی در حوزه مطالعات تطبیقی است. نگرشی عمیق نسبت به این متون از یک سو به شناخت نفس آدمی - که وجه مشترک مطالعات روان شناسی و ادبیات است - کمک می کند و از سوی دیگر نوعی پیشگیری از بروز روان رنجوریهای متداول قبل از درمان آنهاست. از این رو عطار و مولانا با سروده های زیبا و سرشار از معانی خود طلایه دار «طبیبان جان و روح آدمی هستند چنانچه مولانا طبابت جسمانی و روحانی را از هم تفکیک می کند و در تفکر وی بر خلاف طبیبان جسمانی که نیروبخش جان حیوانی اند و آگاهی ایشان به کاستی های جسمانی منگی بر حرکت نبض است؛ طبیبان جان با الهام گرفتن از پرتو نور ذوالجلال، اسباب رشد و بالندگی جان روحانی را فراهم می کنند
ما طبيبانیم شاگردان حق  بحر قلزم دید ما را فانفلق که به دل از راه نبضی بنگرند کز فراست ما به عالی منظریم آن طبیبان طبیعت دیگرند ما به دل بی واسطه خوش بنگریم
(مثنوی / ۲۷۰۲/۳-۲۷۰۰)
اگرچه این دو نوع طبابت به لحاظ ارتباط تنگاتنگ جسم و روح با هم منافاتی ندارند و در گذشته های بسیار دور یک نفر هر دو نقش را ایفا می کرده است همان گونه که در یکی از متون پهلوی (دینکرت آمده است در عهد کهن روحانیان و موبدان علاوه بر وظایف دینی به شغل پزشکی اشتغال می ورزیدند. دهخدا، ذیل واژه سیمرغ عرفان و روان شناسی افزون بر وجوه...

در دنیای کنونی همراه با پیشرفتهای متعدد علمی و فکری و ظهور نوعی کثرت گرایی در علوم جدید، از یک سو طبقه بندی دانشها در یک شبکه منظم و از سوی دیگر تعمق و ژرف نگری نسبت به پیوند نامحسوس و استوار بین آنها اجتناب ناپذیر است. آنچه در وهله اول حائز اهمیت می باشد، آگاهی از پیشینه و سابقه طولانی هر دانش نسبت به سایر علوم است. جستجو و شناخت پیشینه هر علم علاوه بر ارتقاء و گسترش آن در آینده ضرورت آن را برای زندگی انسان بر مبنای پیوندی که با نیازهای حیاتی او دارد تبیین میکند. از آنجا که کشف حقیقت انسان و بحث در رفتارهای او موضوع مشترک ادیان الهی و دیدگاه های ادبا فلاسفه و روان شناسان می باشد به سهولت می توان به پیوندهای فکری و بنیادهای نظری همانندی ها راه یافت. سرچشمه های ادبیات و روان شناسی را نه به صورت شفاف و مدون میتوان در ابتدای کتاب آفرینش مشاهده کرد؛ زیرا محور فکری هر دو احساسات و عواطف بشری است که همواره همزاد و همراه با آدمی بوده است به همین جهت نسبت به سایر آگاهیها و یافته های علمی قدمت زمانی بیشتری دارند.
تعریف و توصیف هر نوع معرفتی اولین گام در جهت شناخت عمیق تر آن است، ولی شاید نتوان تعریف دقیق صریح و شایسته ای از ادبیات بیان کرد تلویحاً آنچه در تسکین آلام و دردها تعادل و تصعید شخصیتی و پرورش آرمانهای متعالی تأثیر شگفت انگیزی داشته باشد و موجبات
همدلی و همزبانی بین گوینده و مخاطب را فراهم کند، ادبیات است. روان شناسی کوششی است در جهت معرفت و شناخت نسبت به روان آدمی علل و انگیزه های...

طبیبان جان روایت عطار و مولانا، دو شاعر عارف و معناگر است که برای القای معانی عمیق عرفانی از هر حکایت و تمثیلی حتی اگر در خور توجه و ارزش نهادن نباشد، بهره گرفته اند و در فرایند روشنگری و بیان حقایق عرفانی، ناخودآگاه توجه مخاطب را به مضمونهایی معطوف کرده اند که برخی آنها از نخستین گام های روان شناسی امروز به شمار می آیند میان عرفان نظری و روان شناسی به لحاظ ارتباط اصل سنخیت» در عرفان و همانندسازی در روان شناسی و تطبيق نسبی بحث انسان کامل در عرفان نظری با «انسان خودشکوفا» در تئوری آبراهام مزلو پیوند برقرار میشود. همچنین همانندی های بسیاری که میان مباحث عرفان عملی و شیوه های روان درمانی وجود دارد نوعی تعامل را میان این دو حوزه معرفتی ایجاد میکند.