کتاب تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام

برای نخستین بار مقدمه ای می نویسم که کاش هرگز «مسن» آن را نمی نوشتم. در کتاب هایی که با شادروان احمد تفضلی مشترکاً نوشته ایم معمولاً نگارش مقدمه ها به من واگذار میشد. برای طرح اصلی مطالب آن با هم تصمیم میگرفتیم. من آن را می پروراندم و با دستکاریها به صورتی در می آمد که درآمده است. ولی این بار کار از لونی دیگر است. من مقدمه بر کتاب ارزنده ای مینویسم که نویسنده دانشمند آن دکتر احمد تفضلی، پیش از آن که کارهای پایانی کتاب به انجام رسد نابهنگام چهره در خاک کشید. به پاس دوستی بی ریای دیرین و دیرپا و به پاس همکاریهای صمیمانه سالیان دراز وظیفه خود دانستم که دنبال کار را بگیرم و این کار ناتمام را به اتمام رسانم. بخصوص که من شاهد تدوین صفحه به صفحه این کتاب بوده ام اشتیاق او را در گردآوری این مجموعه بارها تحسین کرده ام، برق شادی را در چشمان او از این که یادداشتهای سالیان دراز عمر پربارش به ثمر رسیده است به چشم دیده ام و احساس رضایت و شادمانی او در آخرین روز زندگیش (۲۴) دی ۱۳۷۵) وقتی با غرور تمام کتاب نامه کامل این اثر را به من نشان می داد بر صحیفه حافظه ام جاودانه نقش بسته است.

پس حق این بود که قدم در این راه بگذارم همراهی صمیمانه و بی دریغ ناشر محترم و کارکنان خبره و علاقه مند چاپخانه و هم چنین یاری دوستان جوان پژوهشگرمان در فراهم آوردن اعلام که خواستند نامی از ایشان نبرم سختی ها را در این راه آسان کرد و سرانجام این کتاب که بسیاری انتظارش را میکشیدند در دسترس علاقه مندان قرار گرفت.

ادبیات پهلوی

گیاهان (۱۶) سروران هر یک از آفریدگان جهان (۱۷)، آتش (۱۸)، خواب (۱۹)، صداها (۲۰) باد و باران (۲۱) جانوران زبان رسان (۲۲)، انواع گرگ ها (۲۳) آفریدگان گوناگون و هدف از آفرینش آنها (۲۴)، سال دینی (۲۵)، پل چینو د (۲۶) بدکرداری های اهریمن و دیوان (۲۷) مقایسه اندام های آدمی با آفرینش جهان (۲۸) سروران اقلیم های هفتگانه (۲۹) پل چینود و روان مردگان (۳۰)، شهرهای مشهور ایران شهر که اقامتگاه کیان بوده اند و آفتهایی که در آنها وجود دارد (۳۱) اقامتگاه هایی که کیانیان ساخته اند (۳۲) درباره گزندهایی که در هر هزاره به ایران شهر رسیده است (۳۳) رستاخیز و تن پسین (۳۴) تخمه و پیوند (نسب) گیانیان و دودمان موبدان (۳۵) و سال شمار تازیان که در آن تعداد سال های زندگی تعدادی شاهان تا آخر ساسانی ذکر گردیده است (۳۶).

مهم ترین منبع بندهشن احتمالاً دام داد نسک بوده است، که بنا به خلاصه ای که از آن در کتاب هشتم دینکرد آمده درباره آفرینش بوده است. اما در این کتاب از این منبع نام برده نشده است. مدوّن احتمالاً از چهرداد نشک، که خلاصه آن نیز در کتاب هشتم دینکرد ۴ آمده، استفاده کرده است. فصل ۳۱ بر اساس زند فصل اول وندیداد است. در این فصل نامهای جغرافیایی اوستایی و معادل آنها ذکر شده و گاه به درست یا نادرست با شهرهای جدید انطباق داده شده است. مثلاً کلمه سغد، که در زند وندیداد به صورت سولیگ آمده در اینجا سوریگ خوانده شده و با بغداد انطباق داده شده است. فصل ۹ درباره کوه ها از پشت ۱۹ گرفته شده است و فصل ۱۱ (ب) نیز از زندیشن ۳۸ بندهای ۳ تا ۵ مقتبس است اشاره به خدای نامه دلالت بر این دارد که...