کتاب زیست شناسی پستانداران کوچک

درباره کتاب ساختار آن و مخاطبانش نویسنده در دیباچه به قدر کفایت توضیح داده است. آنچه در زیر می آید یکی دو نکته درباره ویژگیهای کتاب از دید خواننده ایرانی اهمیت زیست شناسی پستانداران در حفاظت از آنها و نیز درباره ترجمه فارسی کتاب است. جوزف مریت در این کتاب رویکردی سازش محور در پیش گرفته و به دنبال مجموعه ای از سازشهای همگرا در نتیجه فشارهای انتخابی مشابه است که به گروهی که او پستانداران کوچک تعریف کرده - تمام گونه هایی که کمتر از ۵ کیلوگرم وزن دارند - وحدت و انسجام می بخشد. از این رو اگر چه بیشتر گونه هایی که در کتاب مثال زده شده اند و مریت آنها را جالب تر از همه یافته است از میان فون پستانداران دنیای جدید و نیز پستانداران کیسه دار انتخاب شده است و به گفته یک منتقد انگلیسی این تصور را به وجود می آورد که اکثر پستانداران کوچک در آمریکای شمالی و استرالیا زندگی می کنند، اما قواعد حاکم بر دنیای پستانداران کوچک یکی است و در بسیاری از سازشها در گروه های مختلف همگرایی مشاهده میشود. از این دیدگاه آشنایی پژوهشگران ایرانی با فون دنیای جدید و اقیانوسیه را نباید هدر دادن وقت دانست بلکه میتوان آن را فرصتی برای عمق بخشیدن به شناخت ما از پستانداران در کلیت آن و استراتژیهای مشابهی به شمار آورد که در نقاط مختلف جهان برای حل مسائل محیطی یکسان در یک دودمان - پستانداران - تکامل یافته است. با این همه بسیاری از مثالهای کتاب به گونه هایی همچون گربه شنی راسو، دوپاها، سنجابک ها و خفاش جنگلی غول پیکر اختصاص دارند که در ایران نیز پراکنده اند. امید که روزی کتابی درباره سازشهای آناتومیک فیزیولوژیک و رفتاری پستانداران ایران نوشته شود.

تأکید نویسنده بر مفهوم کنج بوم شناختی و اینکه هر عنصر به ظاهر غیر ضروری در طبیعت می تواند منبعی برای تداوم بقای یک گونه باشد درس بزرگی است که فعالان حفاظت میتوانند از این کتاب بگیرند. یکی از عوامل اصلی در مدیریت و برنامه ریزی برای حفاظت از حیات وحش توجه به نیازهای جانوران است که نیازمند شناخت آنهاست نمیدانم بیش از این چگونه میتوان بر ارتباط میان زیست شناسی جانوران و حفاظت از آنها تأکید کرد برای مثال تنه تو خالی درختان یکی از پرکاربردترین مکانها برای لانه سازی و از عوامل محدود کننده انتشار بسیاری از پستانداران کوچک است با این حال در یک دیدگاه صرفاً مهندسی که جنگل را منبعی طبیعی برای برداشت میداند حذف این درختان پیر و بعضاً مرده ممکن است در دستور کار قرار گیرد بدون آنکه به نقش آنها در زندگی پستانداران کوچک و نقش پستانداران کوچک به عنوان زیربنای زنجیره

دراز و زبان انعطاف پذیرش استفاده میکند این خفاش شهد را با زبانش می لیسد که می تواند تا ۷۶ میلی متر دراز شود. اگر چه هدف nivalis . دستیابی به شهد است اما همواره هنگام تغذیه از گرده پوشیده می شود. سپس جانور ناگزیر این گرده را به گل بعدی منتقل میکند و به این ترتیب موجب لقاح آن می شود. خفاش پوزه دراز مکزیکی در پرواز مهارت بسیاری دارد و با دست کم ۲۵ خفاش دسته هایی برای خوراک جویی تشکیل می دهند. که از گیاهی به گیاه بعدی میروند آنها هنگام تغذیه دور گیاه میچرخند و به نوبت از گل ها تغذیه می کنند. نشانه انسجام این گله ها آن است که رفتار ستیزه جویانه و تعارض در آنها به کمترین حد خود رسیده است. به نظر می رسد امتیاز سازشی گله شدن در افزایش کارایی خوراک جویی باشد که برای به حداقل رساندن مصرف انرژی ضروری است. خفاش زبان دراز مکزیکی (C mexicana) یکی دیگر از اعضای خانواده Phyllostomidae است که گرده خوار اجباری به شمار میآید تحلیل محتوای معده خفاشهای آمریکای مرکزی نشان داده که بخش عمده دانه های گرده به کاکتوسهای پیتاها یا (Lemaireocereus درخت شکوه سپیده دم یا کازا هو آته (Ipomoea)، کاپوک (Ceiba)، آگاو (Agave) و کاکتوس شمع آبی یا گارامبولا (Myrtillocactus) تعلق )Arroyo-Cabrales, Hollander & Knox Jones, 1987( دارند

یکی از متخصص ترین خفاشهای شهدخوار یک گونه خفاش شهد خوار لب لوله ا است که به تازگی کشف و توصیف Glossophaginae از زیر خانواده Anoura fistulata( شده است (شکل ۱۲-۳ A و B و در جنگلهای ابر رشته کوه آند در اکوادور زندگی می کند در این جنگل های ابر غیر از این Muchhala & Jarrin-V, 2002; Muchhala, Mena & Albuja, 2005( خفاش شهد خوار لب لوله ای دو گونه دیگر از خفاشهای شهدخوار از همین جنس به نام های A. caudifer و A.geoffroyi نیز زندگی میکنند ناتان ما چالا از دانشگاه تورنتو دریافت که این خفاش بی نظیر زبانی دارد که طول آن از ۸۴/۹ میلی متر هم بیشتر میشود - یک و نیم برابر طول بدنش و دو برابر طول زبان هم جنس هایش گونه های دیگری از خفاش ها که در همین جنس قرار دارند A fistulata دارای درازترین زبانی است که تاکنون در یک پستاندار گزارش شده است 

جوزف مریت در این کتاب رویکردی سازش محور در پیش گرفته و به دنبال مجموعه ای از سازشهای همگرا در نتیجه فشارهای انتخابی مشابه است که به گروهی که او پستانداران کوچک تعریف کرده - تمام گونه هایی که کمتر از ۵ کیلوگرم وزن دارند وحدت و انسجام می بخشد. از این رو اگرچه بیشتر گونه هایی که در کتاب مثال زده شده اند و مریت آنها را جالبتر از همه یافته است از میان فون پستانداران دنیای جدید و نیز پستانداران کیسه دار انتخاب شده است و به گفته یک منتقد انگلیسی این تصور را به وجود می آورد که اکثر پستانداران کوچک در آمریکای شمالی و استرالیا زندگی می کنند، اما قواعد حاکم بر دنیای پستانداران کوچک یکی است و در بسیاری از سازشها در گروه های مختلف همگرایی مشاهده می شود. از این دیدگاه آشنایی پژوهشگران ایرانی با فون دنیای جدید و اقیانوسیه را نباید هدر دادن وقت دانست بلکه می توان آن را فرصتی برای عمق بخشیدن به شناخت ما از پستانداران در کلیت آن و استراتژی های مشابهی به شمار آورد که در نقاط مختلف جهان برای حل مسائل محیطی یکسان در یک دودمان - پستانداران - تکامل یافته است. با این همه بسیاری از مثال های کتاب به گونههایی همچون گربه شنی راسو دوپاها، سنجابک ها و خفاش جنگلی غول پیکر اختصاص دارند که در ایران نیز پراکنده اند. امید که روزی کتابی درباره سازشهای آناتومیک، فیزیولوژیک و رفتاری پستانداران ایران نوشته شود.