کتاب فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP

دنیای اطراف ما مملو از مسائل چند معیاره است و انسانها همیشه مجبور به تصمیم گیری در این زمینه ها هستند. به طور مثال هنگام انتخاب شغل معیارهای مختلفی مانند درآمد موقعیت اجتماعی خلاقیت و ابتکار و ...... مطرح میباشد که فرد تصمیم گیرنده گزینه های مختلف را باید بر طبق این معیارها بسنجد. برای انتخاب منزل نیز معیارهای متفاوتی چون هزینه نزدیکی به محل کار فرهنگ مردم محله دسترسی به مراکز خرید دسترسی به مراکز آموزشی کودکان مطرح میباشد که تصمیم گیرنده باید بهترین گزینه را از نظر این معیارها انتخاب کند.

بگیرد ماتریس ناسازگارتر خواهد شد. به طور مثال در ماتریس : هر چه ترجیح سیب بسر موز از شش بیشتر فاصله بگیرد این ماتریس از حالت سازگاری فاصله بیشتری دارد. به طور خلاصه می توان گفت :

در ماتریسهای سازگار محاسبه وزن ساده بوده و از طریق نرمالیزه کردن عناصر ستونها به دست میآید و مقدار ناسازگاری ماتریس برابر صفر است در حالی که در ماتریس های ناسازگار محاسبه وزن مشکل تر بوده و مقدار ناسازگاری نیز مخالف صفر است که باید محاسبه گشته و در محدوده قابل قبول باشد.

از آنجا که مساله سازگاری و ناسازگاری در مسائل چند منظوره حائز اهمیت میباشد وجود تکنیکی که بتواند نسبت به سازگاری و ناسازگاری هر تصمیم اظهار نظر کند از اهمیت بالائی برخوردار است یکی از مزایای مهم فرآیند تحلیل سلسله مراتبی اندازه گیری و کنترل سازگاری هر ماتریس و تصمیم میباشد.

محدوده قابل قبول ناسازگاری در هر سیستم به تصمیم گیرنده بستگی دارد اما در حالت کلی ساعتی پیشنهاد میکند که اگر ناسازگاری تصمیم بیشتر از ۰/۱ باشد بهتر است تصمیم گیرنده در قضاوتهای خود تجدید نظر کند. روش های اندازه گیری ناسازگاری ماتریس و سلسله مراتبی در فصل های بعدی به طور مشروح مورد بحث واقع خواهد شد.

مسائل و تمرینها

۱ وزن نسبی و نهایی را در یک سلسله مراتبی تعریف کنید. خصوصیات ماتریس مقایسه سازگار را بیان نمایید. خصوصیات ماتریس مقایسه ناسازگار را بیان نمایید.

از آنجا که اتخاذ تصمیم صحیح و به موقع می تواند تاثیر بسزایی در PA زندگی شخصی و اجتماعی انسانها داشته باشد، ضرورت وجود یک تکنیک قوی که بتواند انسان را در این زمینه یاری کند کاملا محسوس می باشد. یکی از کارآمدترین این تکنیک ها فرآیند تحلیل سلسله مراتبي است که برای اولین بار توسط Analytical Hierarchy Process( توماس ال ساعتی در سال ۱۹۸۰ مطرح شد. این تکنیک بر اساس مقایسه ای زوجی بنا نهاده شده و امکان بررسی سناریوهای مختلف را به مدیران می دهد.

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به علت ماهیت ساده و در عین حال جامعی که دارد مورد استقبال مدیران و کاربران مختلف واقع شده است. بعلاوه در طول بیست سال گذشته از سوی محافل علمی نیز همواره مورد توجه بوده است. کتاب حاضر قسمتی از مطالبی است که در کلاس درس برنامه ریزی چند معیاره در سالهای اخیر در دانشکده مهندسی صنایع تدریس شده است