کتاب تجزیه و تحلیل ژنتیکی صفات کمی

پیشگفتار

سپاس بیکران خداوند متعال را که امکان خدمتی ناچیز به پویندگان علم را به بنده عطا نمود.

اغلب صفات اقتصادی در گیاهان و حیوانات را صفات کمی تشکیل می دهند، لذا تلاش در زمینه درک صحیح از نحوه عمل ژن تأثیر محیط اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، توارث پذیری و بطور کلی تجزیه و تحلیل ژنتیکی این صفات بر تمامی افرادی که در این زمینه فعالیت دارند. ضروری بنظر می رسد.

در کتاب تجزیه و تحلیل ژنتیکی صفات کمی که به ترجمه آن اهتمام شده است، سعی گردیده است با ارائه روشهای مختلف تجزیه ژنتیک کمی همراه با مثالهای عددی و با دوری از مباحث پیچیده ریاضی و آمار مطالب روان و قابل درک بیان شود همچنین ارائه مسائل بهمراه پاسخ آنها و استفاده از نمادهای ساده و مناسب از ویژگیهای دیگر این کتاب میباشد که در کل باعث میشود منبع با ارزشی را در زمینه تجزیه و تحلیل ژنتیک کمی برای دانشجویان سالهای آخر کارشناسی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و محققین رشته های ژنتیک اصلاح نباتات اصلاح دام و سایر علوم زیستی فراهم نماید.

از استاد ارجمندم جناب آقای دکتر رضایی که ویرایش این کتاب را تقبل فرمودند کمال تشکر را دارم از مهندس مهدی باقری بخاطر بازخوانی و تطبیق برخی از فصول کتاب با متن اصلی از همکاریهای آقای دکتر کجوری مسئول انتشارات دانشگاه شهر کرد، همچنین از سرکار خانم ها نیازی و کنهانی که زحمت تایپ این کتاب را بعهده داشتند، سپاسگزاری مینمایم. در پایان تشکر خاص خود را از همسر و فرزندم برای شکیبایی درک و حمایتشان طی ترجمه این کتاب اظهار مینمایم در ترجمه کتاب حاضر سعی بر رعایت امانت داری و استفاده از واژه های تخصصی ساده بوده است. با این وجود، ترجمه حاضر بدون اشکال نیست و از پیشنهادهای ارزنده همکارن و دانشجویان عزیز در جهت رفع نواقص در چاپهای بعدی استقبال می شود.

گوشه ای از کتاب

درست است که تعداد گیاهان F و F برابر است و یا به طور متوسط به ازاء هر F یک F وجود دارد اما بعضی از Fها ، گیاهی را در ۴۰ تولید نکرده اند در حالی که بعضی دیگر دو یا تعداد بیشتری F تولید کرده اند توزیع اندازه فامیل بر اساس توزیع پسون با میانگین ۱/۰ = میباشد اولین نکته در این توزیع نسبتی از F۲ ها می باشد که هیچ ای تولید نکرده است که برابر میگردد و ۰/۳۷ = ۱ میباشد. یعنی به طور متوسط از ۱۰۰ گیاه ۲ی اولیه فقط ۶۳ بوته عملاً دارای نتاجی در نسل F می باشند که در آزمایش کشت شده اند. اگر این روش تا نسل F ادامه یابد افرادی که در F به وجود می آیند، فقط از ۴۰ تا ۲ی اولیه ایجاد شده اند و بنابراین بیشتر تنوع از بین میرود. همچنین به احتمال زیاد نتاج تولیدی متعلق به بوته هایی خواهند بود که تعداد دانه بیشتری داشته اند. اغلب به نژادگران گیاهان برتر نسل ۲ را در مزرعه انتخاب کرده و این انتخاب را در نسلهای بعد نیز ادامه میدهند همان طور که در فصل ۱۵ نشان داده خواهد شد، تأثیر انتخاب مستقیماً به نسبت واریانس افزایشی برای صفت تحت انتخاب در جامعه مربوط می شود که به معنی قابلیت توارث خصوصی ، میباشد. به بیان دقیق تر واکنش یا پاسخ نسبت به انتخاب (R) تابعی از نسبت واریانس افزایشی به انحراف معیار فنوتیپی (op) در یک جامعه مشخص است. به عبارت دیگر R = inn on = i da/op که i شدت انتخاب را نشان می دهد.

برای تعداد زیادی از صفات که اهمیت زراعی دارند قابلیت توارث خصوصی زمانی که بر اساس فرد در نسل F۲ اندازه گیری میشود کمتر از ۰/۴ میباشد و برای صفاتی که با عملکرد ارتباط دارند اغلب کمتر از ۲ است. بنابراین بیشتر تنوع از نوع غیر افزایشی بوده و انتخاب تأثیر بسیار اندکی را خواهد داشت و به نژادگر برای تفاوتهایی به انتخاب می پردازد که علل ریز - محیطی و تنوع ژنتیکی غیر افزایشی دارند و تغییرات مطلوبی را در عملکرد نتاج ایجاد نمی کنند. با وجود این اگر انتخاب تا نسل F به تعویق افتد و سپس بر اساس میانگین فامیل ها انجام شود بسیار مؤثرتر خواهد بود زیرا با انتخاب بر اساس میانگین، تنوع محیطی کم می شود و تنوع غیر افزایشی نیز توسط خویش آمیزی کاهش می یابد.