کتاب درآمدی تازه بر فلسفه ی زبان

با نیم نگاهی به نام این کتاب میتوان دریافت که نوشته ی حاضر نوعی درسنامه ی مقدماتی برای طرح مسائل بنیادینی است که در شکل امروزی فلسفه ی زبان بحث و بررسیهای خاص خود را می طلبند فلسفه ی زبان در همان سالهای آغازین قرن بیستم رواج داشت و باب روز به حساب می آمد، اما تازه در سالهای دهه ی ۱۹۶۰ بود که مسایل عمده ی فلسفه ی زبان مورد تحلیل دقیق قرار گرفت.

یکی از تحولات حیاتی در این زمینه به حدود چهل سال پیش باز می گردد. در طول این ایام است که میبینیم توجه فیلسوفان زبان به دستور یا نحو صوری معطوف میشود آن هم به همان شکلی که از سوی زبان شناسان نظریه پرداز معرفی شده بود به باور من همین توجه عمده سبب شد تا تفکر فلسفی در باب زبان به موفقیتهای چشمگیری دست یابد. این همان مسیری است که قصد دارم در حد توانم در این نوشته گزارش کنم؛ هر چند با کمال تأسف باید بگویم که موضوع اصلی این کتاب را به همین بحث اختصاص نداده ام. با توجه به محدودیت های متعددی که برای حجم این نوشته باید رعایت میکردم نمی توانستم بخش عمده ای از نوشته ام را به توضیح مبانی نحو صوری تخصیص دهم آن هم بدون این که مجبور شوم برخی از مسایل اصلی فلسفی را نادیده بگیرم و به حساب اطلاعات از پیش موجود بگذارم

نام های خاص ارجاع مستقیم و نظریه ی علی - تاریخی ۱۲۵

می آید. به این ترتیب، میبینیم که کریپکی به هنگام دفاع از قطعیت نام های خاص ادعای میل را نیز دربست نمی پذیرد و حتی بر این باور نیست که نام های خاص در همان تعریف میل می گنجند.

به هر حال برخی از فیلسوفان پیرو دیدگاه میل باقی مانده اند و از نظریه ای پشتیبانی میکنند که نظریه ی ارجاع مستقیم نام ها نامیده می شود. نخستین اینان در قرن حاضر روت مارکوس (1961 1960) است که کریپکی را تحت تأثیر آرای خود قرار داده بود. پس از این دوره نظریه های دیگری با همین دیدگاه ارجاع مستقیم نام ها با توجه به آرای مارکوس و کریپکی شکل گرفته اند؛ مثلاً دیدگاه )1986( کاپلان (1975) و سالمون این دسته از نظریه پردازان اخیر نظریه ی ارجاع مستقیم را بسط داده اند تا از این طریق برخی از سایر مفردات را نیز مشمول بررسیهای خود سازند به ویژه ضمایر شخصی نظیر من تو، او و ضمایر اشاره ی این و آن را یکی از مشکلات بارز این گسترش نظریه ی ارجاع مستقیم و بسط آن به ضمایر این است که ما بدون آگاهی از مصداق شان به معنی آنها واقفیم. اگر شما وارد کلاس درس بشوید و ببینید که روی تخته جمله ی من مریضم و نمی توانم امروز به کلاس بیایم را نوشته اند بدون این که بدانید این من کیست و امروز چه روزی است بازهم معنی این جمله را درک میکنید در فصل ۱۱ به این مسأله خواهیم پرداخت.

مسلماً شکل تازه ی نظریه ی ارجاع مستقیم نیز باید تکلیف اش را با چهار معمای ارجاع روشن کند بدیهی است که این دسته از نظریه پردازان نمی توانند برای حل این معماها از راه و روش راسل بهره بگیرند زیرا معتقدند که نامها معنایی جز ارجاع به مصداق شان ندارند.

کتاب حاضر یکی از پرمخاطب ترین نوشته هایی است که تاکنون در حوزه ی فلسفه ی زبان و برای دانشجویان رشته های فلسفه و زبان شناسی به تدوین درآمده است. لایکان در کتاب اش به مهم ترین آرای فیلسوفانی اشاره میکند که در شکل گیری آنچه امروزه نگرش موجود در فلسفه ی زبان نامیده میشود نقش داشته اند. او پس از معرفی هر نظریه به طرح ایرادهایی می پردازد که بر این نگرشهای رایج واردند و سعی دارد با نگاهی بی طرفانه به ارائه ی گزارشی جامع از شکل بندی امروزی مطالعه ی زبان از منظر فلسفه بسنده کند.