کتاب آموزش دانش معانی جلد1

یکم؛ علت و انگیزه ی تحصیل در رشته ی عربی علاقه و اشتیاق شورانگیز اینجانب به مضامین و جوانب بلاغی قرآن یکی از عوامل مهم و جدی در انتخاب رشته ی زبان و ادبیات عرب در دانشگاه تهران بود زیرا مضامین بلند معانی روح بخش واژگان دلنشین ترکیبات متین و الهام بخش آن همواره و بخصوص در شرایط دشوار و سخت زندگی مرا به آغوش آرام بخش خود فرا میخواند و هنوز هم می خواند استشهاد به آیات گوناگون و متعدد قرآن کریم در تالیف پیش رو گواهی بر این مدعا است.

دوم علل و عوامل تالیف کتاب پیش رو متأسفانه از آنجا که دانشجویان رشته ی عربی همواره و حتی در زمان کنونی بلاغت را با دیدگاه و تعاریف منطقی انتزاعی و ذهنی فلسفه دانان مفتاح سکاکی و صاحب تلخیص و....) آموخته و می آموزند به دلیل تسلط صبغه ی روش شناسی منطق و فلسفه بر این دیدگاه از یکسو بسیاری از مباحث و موضوعات بلاغت دچار جمود و رکود شده و از دیگر سو وجهه ای خشک و بی روح به این مباحث بخشیده است. در حالیکه هدف اصلی تأسیس علوم و فنون بلاغی افزاش آگاهی مخاطبان نسبت به مضامین قرآن و اسلوبهای بلاغی، هنری و نیز اعجاز کلامی و بیانی آن بود ولی عمده ی کتابهایی که از قرن دوم بدین سو نوشته شده اند و به ویژه مؤلفان بیشتر کتابهایی که در دانشگاههای کشور و در رشته ی عربی تدریس می شوند، به جای آنکه در تدریس و آموزش مباحث خود به آیات حیات بخش قرآن متمسک شوند، غالباً به اشعار تکراری دوره های مختلف ادب استشهاد کرده اند و می کنند.

سوم: رکود و توقف علوم بلاغی در این حقیقت تردیدی نیست که علوم و فنون بلاغی و به ویژه بلاغت عربی، همپا و همگام با سایر علوم انسانی و اسلامی خیلی متحول نشده اند

ابو علی حسن بن رشیق قیروانی (ت) ۴۵۶ها کتاب پرآوازه و بسیار پربار «العمدة في محاسن الشعر و آدابه در نقد و بلاغت عربی تالیف اوست وی در این تألیف - همانگونه که از عنوان کتاب پیداست راجع به موضوعات گوناگون بلاغی و ادبی نظریه پردازی کرده است. مهمترین مباحث این کتاب را مطالبی چون بیان و تحلیل محاسن و معایب لفظی و معنوی شعر و شاعران بزرگ شرح علل و عوامل جاذبه و برتری شعر بر نثر در نزد تازیان ویژگیهای بلاغت ایجاز بیان نظم بدیع مجاز ،تشبیه تمثيل تصدير، تجنیس، اشاره، مطابقه موازنه مقابله و همچنین درباره ی افراد و کسانی که شعر موجب آوازه، قدرت، شهرت و نیز رهایی آنها از مرگ شد و یا آنکه باعث بدنامی افول اضمحلال قدرت و شوکت و حتی

موجب مرگشان گردید و.... تشکیل داده است. (۴) عبد القاهر جرجانی ت ۴۷۱ ه او را بنیان گذار و نابغه ی بی رقیب و بی همتای بلاغت و زبان شناسی عرب به شمار آورده اند عبدالقاهر با تالیف دو کتاب ماندگار جاودانه و گرانسنگ خود به نام «اسرار البلاغه در علم بیان و دلائل الاعجاز در علم معانی تاثیری بسیار ژرف و عمیق بر همه ی ناقدان ادیبان و علمای بلاغت پس از خود بر جای و جان نهاد. وی از این حیث با هیچ دانشمند ناقد و سخن شناسی قابل سنجش نیست به گونه ای که هنوز هم دیدگاههای نقدی و آرای بلاغی وی در محافل ادبی و حوزه های زبان شناسی مدرن اسلام و جهان اعتبار و اهمیت خود را پاس داشته است. فرضیه ی هوشمندانه ی وی پیرامون «نظم» کلمات در کلام مبنی براینکه بلاغت مولود چگونگی همین نظم و استعمال درست واژگان در ساختار کلام است، همچنان تازگی و اعتبار خود را حفظ کرده است.