کتاب تئاتر تجربی از استانیسلاوسکی تا پیتر بروک

زندگی استانیسلاوسکی در هنر شخصی ساخته است. استانیسلاوسکی در تفکراتش بسیاری از تحولات عمده تئاتر را پیش بینی کرده است. او به رغم دگرگونیهای سلیقه ای عقیده اش را درباره قدرت ضروری و آفریننده بازیگر به عنوان تنها منبع زنده تئاتری پا برجا نگه داشته است. استانیسلاوسکی دریافت که کارگردان تئاتر که قصدش به انجام رساندن مأموریتی فرهنگی» است باید دانش استادانه و دست اولی درباره تمام عناصر تئاتری داشته باشد او باید از نقطه دید بازیگر کارگردان، تهیه کننده، و گرداننده با تئاتر آشنا باشد. به ندرت میتوان این کیفیات را در يك نفر جمع ديد ـ اما در والا دیمیر نمیر و ویچ دانچنکو ۱۸ این ترکیب وجود داشت. «او کارگردانی بود که می شد آرزویش کرد. به نظر می رسد که او نیز در آرزوی تئاتری بود که دلخواه من بود و مردی را جستجو می کرد که انتظار داشت من باشم.» دیدار استانیسلاوسکی با دانچنکو در سال ۱۸۹۶ نه تنها بر تئاتر روسیه بلکه بر تئاتر دنیا تأثیر فراوانی گذاشت از این دیدار یکی از مهمترین حوادث تاریخ تئاتر برخاست. با تأسیس تئاتر هنر مسکو استانیسلاوسکی و دانچنكو هر دو عليه سبك قراردادی و گزارشی بازیگری و برضد سیستم ستاره ای تئاتر که مانع از تحول سبك بازیگری گروهی می شد طغیان کردند استانیسلاوسکی نوشت: «همچون همه
انقلابيها ما کهنه را منسوخ کردیم و به تازه میدان دادیم.
۱۹ به حساب می وارث اوستر و فسکی آمد. او و چخوف که نمایشنامه مرغ دریایی ۲ را نوشته بود، مشترکاً برنده جایزه ادبی گریبایدوف ۲۱ شده بودند. دانچنکو چون باور داشت که نمایشنامه چخوف بی اندازه برتر از نمایشنامه خود اوست، به سود رقیبش از گرفتن نیمه جایزه خودداری کرد با پیدایش تئاتر هنر مسکو، به پیشنهاد او نمایشنامه مرغ دریایی برای نخستین فصل گنجانده شد و هم او پیشنهاد کرد که استانیسلاوسکی کارگردانی نمایشنامه را به عهده بگیرد. تئاتر هنر مسکو در چخوف درام نویسی را یافت که برای تفسیر کردنش بیشترین استعداد را در خود می دید.

ولی ریشه واقعیت دارند. . مثلا در مادر، چهره ها و آمار واقعی به ته صحنه تصویر افکنی میشد تا تماشاگران بتوانند زندگیهای خصوصی ابداعی» شخصیتها را با واقعیت های «موثق» ثبت شده در تاریخ مقایسه کنند.

دیر تولد برشت که در سال انهارده سال قبل از استادش در گذشت، پس از دهه ۱۹۳۰ پرنفوذترین چهره تئاتر بود. گروه برلینر آنسامبل ، که در ساس از دهه بنیانگذاری شد، یک پدیده پس از جنگ بود. کنت تاینان، در سال ۱۹۵۶ نوشت «در هر نسل فقط يك بار اتفاق می افتد که دنیا شیوه تازه ای از داستانگویی را کشف کند راهگشای این نسل بر تولد برشت است، هم به عنوان نمایشنامه نویس و هم به عنوان کارگردان برلینر آنسامبل.» برگشت طبیعت گرایی استانیسلاوسکی با راینهارت را قبول نداشت، زیرا تنها به تصویر کردن بخش محدودی از مناسبات انسان با عناصر خاصی از محیطش، مثل خانواده یا محل کارش میپرداخت و با مسائل انسان در يك گستره کلی تر ـ یعنی در ارتباط با جامعه کاری نداشت جانشین کردن پرده سفید به جای پس پوشینه نقاشی شده صحنه نمایانگر نوعی صحنه پردازی کلی تر بود. يك بار دیگر دیوار چهارم تئاتر ویرجینیا وولف درباره داستان طبیعت گرایانه گفته بود
حذف می شد زیرا چنانکه زندگی از آن می گریخت.» هدف درام از نظر برشت این بود که به ما بیاموزد چگونه زنده بمانیم.» تماشاگران به جای احساس کردن میبایست به اندیشیدن و اداشته شوند. برشت بیشتر در پی بر انگیختن يک واکنش بود تا در پی تشویق آن خمودی منفعلانه ای که بر تئاتر فرتوت بورژوایی حاکم بود. بهنگام اجرای یک نمایشنامه برشت غالباً آن را به اقتضای واکنش تماشاگران بازنویسی میکرد. بدینسان نمایشنامه تبديل به يك «رویارویی» و يك «تجربه» می شد که تماشاگر در آن هم نقش مفسر را داشت و هم نقش منتقد را. برشت نیز بمانند پیسکاتور به خود مختاری نویسنده یا کارگردان عقیده نداشت. همیشه با گروهی از دستیارانی کار می کرد که نه فقط درباره جزئیات تاریخی اثر تحقیق می کردند، بلکه تشویق نیز میشدند که طی تمرینها اظهار نظر کنند. از این رومتن اجرایی همیشه «موقتی» بود زیرا متن نهایی عملا نمی توانست به وجود آید. تكنيك

جیمز روز اونز متولد ۱۱ نوامبر ۱۹۲۷ کارگردان تئاتر کشیش و نویسنده انگلیسی در زمینه تئاتر تجربی تشریفات و مراقبه است و بیشتر به خاطر کارگردانی نمایش 84 West Charing Cross Road شناخته شده است. در این کتاب زندگی استانیسلاوسکی در هنره مکتب واقع گرایی»، «کوپو پدر تئاتر مدرن» راینهارت»، «پیسکاتور و برشت ... عنوان برخی از فصل هاست. هر یک از چهره هایی که در این کتاب به کار آنان پرداخته شده است، امکانات هنر تئاتر را در جهتی گسترش داده اند و برای هر یک تجربه معنایی متفاوت داشته است. برای استانیسلاوسکی بازیگر برای کریگ امکانات صحنه برای میرهولد و راینهارت کارگردان برای آپیا نور و برای پیسکاتور و برشت کشف سرشت آموزشی تئاتر اهمیت داشته است. در این اثر روز اونز تجارب کار بیش از بیست کارگردان تئاتر را تحلیل و نکات ارزشمند آموزشی آنها را عرضه کرده است. مترجم این کتاب مصطفی اسلامیه است.