کتاب نابخردی‌های پیش‌بینی‌پذیر Predictably Irrational اثر دن آریلی Dan Ariely

چرا سردردهای ما بعد از خوردن یک مسکن یک سِنتی همچنان مارا اذیت می‌کند، اما بعد از خوردن یک مسکن 50 سِنتی به سرعت خوب می‌شود؟ چرا وقتی یاد ده فرمان می‌افتیم میل ما نسبت به دروغ گفتن کم می‌شود، حتی اگر بدانیم هرگز گیر نخواهیم افتاد؟ چرا حتی وقتی کاملا سیر شده‌ایم دوباره به سمت میز سلف سرویس می‌رویم تا غذا برداریم؟ وقتی درباره تصمیمات زندگی حرف می‌زنیم، فکر می‌کنیم که کاملا در کنترل ما هستند. تصور می‌کنیم همیشه عاقلانه‌ترین و منطقی‌ترین تصمیم‌ها را می‌گیریم. اما آیا واقعا اینگونه است؟

خلاصه کتاب Predictably Irrational

در قالب آزمایشاتی غافلگیرانه ولی ملموس، اقتصاددان رفتاری دانشگاه MIT، «دن آریلی»، در کتاب Predictably Irrational پیش‌فرض‌های ما نسبت به اینکه زندگی و تصمیمات ما کاملا بر پایه منطق است را زیر سوال می‌برد. با ترکیب کردن اتفاقات روزمره و پژوهش‌های خارق‌العاده، Ariely توضیح می‌دهد که چگونه انتظارات، احساسات، قوانین اجتماعی و دیگر نیروهای مرئی موجود، منطق ما را به چالش می‌کشند. در 15 فصل این کتاب مباحث مختلفی مطرح شده است. در فصل اول دن آریلی دیدگاه تعاملی مردم با جامعه را به تصویر می‌کشد. توانایی که ذهن ما به آن مجهز است. در فصل دوم کتاب نابخردی‌های پیش‌بینی‌پذیر گفته می‌شود که لیست خرید مصرف‌کننده‌ها همیشه بر سه چیز استوار است: ارزش، کیفیت و در دسترس بودن و هرکدام از این عوامل را در رابطه با تصمیمات ما بررسی می‌کند. برای مثال ارزش‌گذاری بر چیزی که هیچ پیش‌فرضی نسبت به آن نداریم، کاملا غیر منطقی است ولی این عمل مثلا با تبلیغات تلویزیونی پرزرق و برق انجام می‌شود. فصل سوم این کتاب شرح تصمیماتی است که بدون توجه به عواقب آن می‌گیریم. در فصل 4 و 5، Dan Ariely تفاوت بین اصول اجتماعی و اصول بازار را با جزئیات شرح می‌دهد که هردو تاثیر عمیقی بر تصمیمات غیرمنطقی ما می‌گذارند. فصل بعدی جنبه روانشناسانه پیدا می‌کند و با همکاری استاد اقتصاد و روانشناسی، George Loewenstein تاثیر موقعیت‌های به شدت احساسی بر تصمیم‌گیری را آزمایش می‌کند. فصل هفت کتاب Predictably Irrational مشکل کمبود خودکنترلی را شرح و فصل هشتم به طور خلاصه چگونگی کم و زیاد کردن ارزش اموالمان را توضیح می‌دهد. در فصل‌های بعدی هم تاثیر انتظارات ما و سیستم اقتصادی را بر تصمیمات هرروزه مان تحلیل می‌کند تا با این آگاهی نسبت به کاهش اینگونه تصمیمات اقدام کنیم.

درباره کتاب Predictably Irrational

دن آریلی در کتاب Predictably Irrational می‌گوید ما نه تنها هرروز اشتباهات فراوانی می‌کنیم بلکه مسئله این است که روز بعد هم دوباره همان اشتباهات را انجام می‌دهیم. دائما زیادی خرج می‌کنیم، دست کم می‌گیریم و یا کاری را به تعویق می‌اندازیم. تاثیر عمیق احساسات بر چیزهایی که می‌خواهیم را هنوز نمی‌دانیم و داشته‌های خود را همیشه کم و زیاد می‌کنیم. مجموعه اینها سیستماتیک و قابل پیش‌بینی است و مارا به طرز پیش‌بینی‌پذیری غیرمنطقی می‌کند. از خرید قهوه گرفته تا کم کردن وزن، از خرید ماشین تا پیدا کردن همسر آینده، آریلی در کتاب Predictably Irrational به ما می‌گوید که چطور این الگوهای فکری سیستماتیک را از بین ببریم تا بهتر تصمیم‌گیری کنیم. این کتاب شکل تعامل ما با دنیا را تغییر می‌دهد، حتی با تصمیمی کوچک. خود او می‌گوید که هدف کتاب نابخردی‌های پیش‌بینی‌پذیر  این است که مجددا به خود و اطرافیانتان بیندیشید و این کار را با آزمایشات علمی، یافته‌ها و حکایاتی که خارق‌العاده‌اند انجام می‌دهد. «زمانی که بدانید بعضی از اشتباهات چقدر سیستماتیک انجام می‌شوند و ما آنها را هرروز تکرار می‌کنیم، به نظرم باید برای تغییردادنشان دست به کار شوید.»

دن آریلی، درباره نویسنده کتاب Predictably Irrational

دن آریلی (Dan Ariely) نویسنده و استاد رشته روانشناسی و اقتصاد رفتاری دانشگاه Duke آمریکا است. او موسس انیستیتو تحقیقاتی مرکز بازاندیشی پیشرفته (The Center for Advanced Hindsight) نیز هست. آریلی یکی از موسسان کمپانی‌های Kayma، BEworks، Timeful، Genie و Shapa بوده است و شهرت او باعث شده که سخنرانی‌های TED او بیش از 15 میلیون بار دیده شود. سه تا از کتاب‌های او به نام The Upside of Irrationality، The Honest Truth about Dishonesty و همین کتاب که توسط انتشارات جنگل به چاپ رسیده است، جزو پرفروش‌های New York Times بوده است. او همچنین در فیلم‌های مستندی همچون The Inventor: Out of Blood in Silicon Valley حضور داشته که جزو پربیننده‌ترین برنامه‌های تلوزیون بوده است. در سال 2018 دن آریلی به عنوان یکی از 50 روانشناس زنده دنیا شناخته شد. او از سال 1998 تا 2008 در دانشگاه MIT تدریس می‌کرده است که پس از آن به دانشگاه Duke  بازگشت. جایی که دومین مدرک دکترای خود را در رشته بازاریابی گرفته بود. جالب است بدانید که در سال 2008 او و دیگر نویسندگان یک مقاله، توانستند جایزه Ig Nobel Prize را کسب کنند. جایزه‌ای که هرساله به 10 دستاورد عجیب و غیرمعمول علمی داده می‌شود. در این مقاله ثابت شده بود که تاثیر شبه‌داروی گران‌قیمت از شبه داروی ارزان قیمت بر سلامتی انسان بیشتر است. نکته‌ای که توضیح آن به طور دقیق در همین کتاب نیز آورده شده است.