کتاب سازمان درعصر صنعت

در تاریخ توسعه جوامع هر چند صد سال یک بار تغییر شکل بنیادینی اتفاق افتاده است. در هر چند دهه، جامعه خود را به کلی تغییر میدهد و جهان بینی ارزشهای بنیادین، ساختارهای اجتماعی و سیاسی هنرها و نهادهای مهم آن کاملا دگرگون میشوند پنجاه سال بعد دنیایی جدید پدید خواهد آمد و کسانی که در آن زمان متولد شوند نمیتوانند دنیایی را در نظر مجسم کنند که اجدادشان در آن زندگی کرده و یا پدر و مادرشان در آن به دنیا آمده اند. در دهه گذشته نظامهای تولید و نوآوری به دلیل رخ دادن تحولاتی همچون تغییر در راهبردهای رقابتی جهانی شدن و ظهور جامعه دانشی به شدت تغییر یافته اند در جامعه دانشی جامعه سازمان ها نیز به سمت دانش گرایش پیدا کرده اند؛ هدف و کارکرد هر سازمان اعم از تجاری و غیر تجاری تلفیق دانشهای تخصصی در وظیفه ای مشترک است یکی از مهمترین ویژگیهای این عصر اهمیت فزاینده دانش به عنوان کلیدی ترین عامل قدرت و کسب مزیت رقابتی جوامع و سازمانهاست. این تغییر و تحولات عمیق و گسترده بر سازمانها نیز بی تأثیر نبوده و سازمانها را نیز مجبور ساخته برای حفظ بقا و قدرت رقابت پذیری خود تعدیلات و دگرگونیهایی در اهداف ساختارها و کارکردهای خود ایجاد کنند. به ویژه هر مدیری باید سه اقدام اصولی انجام دهد اول بهبود مستمر همه کارهایی است که سازمان انجام میدهد یعنی فرایندی که ژاپنی ها آن را کایزن مینامند دوم هر سازمان باید بیاموزد که از دانش خود استفاده کند یعنی بر مبنای دانش به دست آورده کالا و خدمت به بازار عرضه کند. سرانجام هر سازمانی باید بیاموزد که به مثابه فرایندی نظام مند دست به ابداع بزند. البته پس از آن مرحله کنار گذاردن همین ابداعات فرا میرسد و تمام فرایند از اول تکرار میشود و گرنه سازمان دانش محور خود را به سرعت مهجور مییابد و قابلیت عملکرد خود و همراه با آن امکان جذب و نگهداری نیروی انسانی ماهر و مطلع خود را از دست میدهد عملکرد مناسب و موثر چنین سازمانهایی به تکامل ساختارهای سازمانی متناسب با الزامات موجود در عصر دانایی محوری و اقتصادهای دانشی بستگی دارد. در عصر دانایی سازماندهی و مدیریت فعالیتهای دانش محور بر اساس اصول کلاسیک سلسله مراتبی کنترل روشها و تخصص گرایی بسیار دشوار است جستجو برای مفاهیم جدید اغلب به توجه به دیدگاه هایی نظیر سازماندهی دانش آگاهی و شبکه ها نیاز دارد.

- سازماندهی بر مبنای وظیفه این مبنای بخش بندی هنوز هم یکی از مهمترین و پرکاربردترین مبانی سازماندهی در اغلب سازمانها به شمار میرود. این روش در برگیرنده همه فعالیتهایی است که در سازمان انجام میشود و در آن مجموعه ای از فعالیتهای مشابه و مرتبط با هم بر عهده یک واحد از سازمان قرار می گیرند. به عنوان نمونه در یک موسسه تولیدی واحدهایی مانند تولید فروش و امور مالی طراحی میشوند و برای یک عمده فروشی واحدهایی مانند خرید فروش و امور مالی مناسب خواهند بود. در این ساختار واحدها دپارتمانهای اصلی تعیین میشوند و در زیر مجموعه هر یک از آنها نیز واحدهایی فرعی قرار می گیرند که هر یک بخشی از فعالیتهای مربوط به دپارتمان اصلی را انجام میدهند.

فصل سوم: انواع ساختارهای سازمانی کلاسیک ۷۱

در تهیه چنین ساختاری فعالیتها بر پایه اشتراکاتی که دارند و اغلب از پائین به بالا گروه بندی میشوند. اگر محیط سازمان باثبات باشد سازمان از نوعی تکنولوژی تکراری استفاده کند و اگر برای سازمان ثبات نظم کارایی و قابلیت کنترل و پیش بینی مهم باشند ساختار وظیفه ای مؤثر خواهد بود

مدیر عامل بانک آلفا

معاونت اعتبارات

معاونت بانکداری

خرد

معاونت امور

وصول و حقوقی

معاونت سرمایه های

انسانی و پشتیبانی

معاونت ......

اداره آموزش

اداره پشتیبانی و تدارکات

اداره آموزش

اداره مالی

نمودار ۳-۱ نمونه ای از ساختار مبتنی بر وظیفه

-۲- سازماندهی بر مبنای محصول

گروه بندی فعالیتها بر پایه محصول یا خط محصول در مؤسسه های بزرگ و چند محصولی کاربرد زیادی دارد با توسعه سازمانها از راهبرد تک محصولی به چند محصولی استفاده از این ساختار ضرورت می یابد. ساختار سازمانهای تک محصولی اغلب مبتنی بر وظیفه است اما هنگامی که تعداد محصولات یا خطوط محصول سازمان افزایش مییابند مشکلات ساختار وظیفه ای نیز زیاد میشود و گرایش به توسعه ساختاری به سوی ساختار مبتنی بر محصول شکل میگیرد. این ساختار از مجموعه ای از واحدهای به نسبت مستقل تشکیل شده که هر واحد همه وظایف مربوط به تولید و عرضه یک محصول...

طراحی اصولی ساختار سازمانی یکی از مهمترین عوامل موثر بر ارتقای اثربخشی سازمان است. این کتاب با مفهوم پردازی سازمان و ارکان آن از دیدگاه های مختلف آغاز می شود و ضمن معرفی ابعاد ساختاری و محتوایی سازمان فرآیند طراحی ساختار مناسب برای سازمان را به صورت اصولی کاربردی و جامع تشریح می کند. همچنین با تشریح روند تغییر شرایط اقتضایی سازمانها در سه دوره عصر صنعت اطلاعات و دانایی محوری ویژگی ها و کاربردهای انواع الگوهای ساختاری کلاسیک مجازی و دانش بنیان را تشریح می کنند. این ویژگی ها کتاب حاضر را به منبعی مفید و کاربردی برای دانشگاهیان و مدیرانی تبدیل کرده که میخواهند مهارت مدیریت موثر سازمانهای پیچیده امروزین را در خود پرورش دهند.