کتاب عملیات اورامان

عملیات اور امان مجموعه یادداشتها و گزارشهایی است در ۱۸۴ برگ به قطع رحلی از نایب سرهنگ حاج علی رزم آرا، نظامی صاحب نام ایرانی در توصیف بخشی از لشکر کشی ارتش به منطقه اورامان در پاییز و زمستان ۱۳۱۰ شمسی این لشکر کشی که آن را میتوان آخرین عملیات عمده از رشته لشکر کشیهای گسترده ای دانست که از بدو تأسیس قشون متحد الشکل ایران در سال ۱۳۰۰ بر ضد قدرت های عشایری و محلی کشور آغاز شد عملیاتی بود که بر یک دوره چند صد ساله از فرمانروایی سلاطین اورامان - خاندان حاکم محلی - پایان نهاد. اگر چه عملیات اور امان به گونه ای که در بخشهای بعدی این یادداشت نیز بدان اشاره خواهد شد اصولاً یک سند نظامی است و به نظر بیشتر از لحاظ تبیین چگونگی تاسیس و توسعه ارتش نوین ایران اهمیت دارد ولی از آنجایی که در مورد تحولات سیاسی و نظامی جاری در مناطق عشایری ایران در این سالها و به ویژه حوادث کردستان در آن دوره اطلاعات کم و اندک است همان مختصر داده های کلی و پراکنده ای که در لا به لای این اوراق در باب وضعیت سیاسی اورامان در این دوره و چگونگی پایان گرفتن کار جعفر سلطان و فرزندانش منعکس شده است

دزلی کردها بخش قابل توجهی از قوای خود را بدین سمت سوق داده بودند پاره ای رقابتهای درونی ارتش نیز مزید بر علت شد و بر دشواری های وضعیت ستون اعزامی از کرمانشاه افزود؛ احضار نزدیک به توبیخ رزم آرا در بحبوحه این درگیری ها از این زمره بود. هر چند که این امر احتمالاً به دلیل دشواری یافتن جایگزین مناسب به درازا نکشید و رزم آرا فردای روز برکناری در مقام خود ابقاء شد و سرپرستی عملیات را ادامه داد.
با تقویت و تجدید سازمان ستون اعزامی از کرمانشاه دور بعدی عملیات نظامی در ۱۹ و ۲۰ آذر آغاز شد و این بار پیشروی قوای مزبور با مانع چندانی روبه رو نشد با سقوط ارتفاعات ساتیاری و آتشکده، گردنه شمشیر نیز به دست نظامی ها افتاد و راه پاوه گشوده شد. در این میان در حالی که واحدهای تیپ کردستان نیز بالاخره از بخشهای شمالی پیشروی کردند در اواخر همان ماه با پناهندگی جعفر سلطان و اتباعش به خاک عراق بخش نظامی عملیات اورامان عملاً به پایان رسید.
واقعه دستگیری بیش از حدود سیصد نفر از سران و شخصیت های عشایری این حدود که تا این زمان بنا به ملاحظاتی - از جمله وجود ۱۳۱۰ جعفر سلطان - حضورشان تحمل میشد در بهمن و حبس و تبعید آنها خود نشان روشنی بود از اهمیت سیاسی این لشکر کشی اگرچه تا چند سال بعد کسانی چون صوفی بیگ ولد بیگی و آقابیگ ایناقی رشته مقاومتهایی را در اورامان برپا داشته و تلفاتی را نیز بر نظامیان وارد برای آگاهی از نحوه دستگیری و سرنوشت بعدی این گروه بنگرید به محمد طاهر سلطانی، خاطرات سلطانی از قصر شیرین تا قصر قجر به کوشش محمد علی سلطانی)، تهران: نشر شها، ۱۳۸۴ سپهبد امیر احمدی نیز که مامور اجرای این حکم بود در خاطرات خود به این واقعه و به ویژه به پاره ای از اتهامات واهی که نسبت به این گروه نسبت داده شده بود. اشاره کرده است.

عمليات اورامان، مجمو جموعه یادداشتها و گزارش زارش هایی است از نایب سرهنگ حاجعلی رزم آرا علی رزم آرا نظامی صاح صاحب نام ایرانی در توصیف بخشی از لشکر کشی ارتش به منطقه اورامان در پاییز و زمستان ۱۳۱۰ شمسی این لشکر کشی که آن را میتوان آخرین عملیات عمده از ش در آغاز رشته لشکر کشی هایی دانست که از بدو تأسیس ارتش سال ۱۳۰۰ بر ضد قدرت های عشایری و محلی کشور آغ شد. عملیاتی بود که بر یک دوره چند صد ساله از فرمانروایی سلاطین اورامان -
خاندان حاکم محلی - پایان نهاد.