کتاب صادق هدایت و مرگ نویسنده

این کتاب شامل دو بخش است صادق هدایت و مرگ نویسنده و پنج

مقاله درباره هدایت اولی را هم به نیت نوشتن مقاله ای شروع کردم اما معلوم شد که عرضه آن در حد یک مقاله کار را به ایجاز مخل می کشاند. این بود که به شکل تک نگاری مونوگراف) کوتاهی درآمد البته میشد آن را تا حد یک کتاب بزرگتر گسترش داد اما این کار با عادت و اصرار معمول بنده به مختصر نویسی مغایرت میداشت بخش دوم کتاب مجموعه پنج مقاله است که همه - جز مقاله دوم - پیش از این در نشریات ادبی و فرهنگی به چاپ رسیده اند. ملاحظات گوناگون سبب شد که هر دو بخش کتاب با هم در یک جلد واحد منتشر گردند اگرچه از جهات دیگری باید هر یک جداگانه به چاپ می رسید. اخيراً کتابی از اینجانب درباره زندگی ادبیات و افسانه صادق هدایت به زبان انگلیسی منتشر شد. اما هیچ یک از نوشته های کتابی که در دست ذکر یک نکته بجاست در یادداشتهای این مقالات کتاب انگلیسی اینجانب درباره صادق هدایت به دو شکل ضبط شده است

به همین مناسبت نه حوصله شکایت و چسناله دارم و نه می توانم خودم را گول بزنم و نه غیرت خودکشی دارم. فقط یک جور محکومیت فی آلودی است که در یک محیط گند بی شرم ما در قحبه ای باید طی بکنم همه چیز بن بست است و راه گریزی هم نیست. 

یک سال پیش از این که جمال زاده با مأموریت کوتاه مدتی از طرف دفتر بین المللی کار به تهران رفته بود چون پس از چند روز تلاش نتوانسته بود هدایت را پیدا کند و بزودی باید به ژنو باز می گشت، کارتی توسط یکی از دوستان مشترک برای هدایت فرستاده بود. هدایت در جواب نوشته بود که حقیقتاً بنده خجل هستم از این که نتوانستم در مدت اقامتتان خدمت برسم و افزوده بود که این مسئله دلایل گوناگونی داشته یکی این که مخلص... سخت دچار فاتالیسم شده ام، به علاوه مثل خدا لامکان هستم.... و بعد هم شنیدم که در دربند در مهمانخانه مجللی منزل دارید که امثال بنده را از دم در خواهند راند.» اما شاید مهم ترین دلیل این بود که زیاد خسته و به همه چیز بی علاقه هستم. فقط روزها را میگذرانم و هر شب پس از صرف اشربه مفصل خودم را به خاک می سپارم و یک اخ و تف هم روی قبرم میاندازم. اما معجز دیگرم این است که صبح باز بلند میشوم و راه می افتم. 

اینها نشانه هایی از شباهت حال و روز کلی مؤلف روان داستانها، با شخصیتهای آن داستانهاست. اما در بعضی از نامه های هدایت به نکاتی بر می خوریم که در جزئیات و با دقت بیشتری به آراء و عواطف شخصیت های داستانی نزدیک است. مثلاً دیدیم که چگونه در طنزهایی از نوع «قضیه های وغوغ ساهاب سخن از اسباب توفیق و در حقیقت دلایل شکست - در اجتماع میرود و در داستانهایی چون «زنده به گور»، «بن بست»، «تاریک خانه و نظایر آنها درباره «با افتضاح از جامعه آدم ها بیرون شدن بر خلاف همه دوستان دست خالی ماندن و امثال آن گفتگو میشود هدایت در تاریخ ۱۲ فوریه ۱۹۳۷ در نامه ای از...

«مرگ نویسنده نام مقاله ی مهمی از رولان بارت است که در آن نظریه های تازه ای در باب نقش نویسنده و خواننده در اثر ادبی مطرح شده است. تک نگاری صادق هدایت و مرگ نویسنده که نام خود را به مجموعه ی حاضر بخشیده آثار هدایت را از دیدگاه این نظریه های تازه بررسی میکند. به دنبال آن پنج مقاله ی دیگر درباره ی هدایت آمده که هر یک به بررسی گوشه ای از زندگی و شخصیت و آثار هدایت می پردازند.

و راهی به دنیای کم شناخته ی ذهن این نویسنده ی برجسته ی معاصر می جویند.

عکس روی جلد بهمن جلالی

از کتابهای نشر مرکز

آشنایی با صادق هدایت م. قد فرزانه صادق هدایت در تار عنکبوت و قه فرزانه صادق هدایت از افسانه تا واقعیت محمد علی همایون کاتوزیان / فیروزه مهاجر

صادق هدایت و هراس از مرگ دکتر محمد صنعتی درباره ی بوف کور هدایت محمد علی همایون کاتوزیان