کتاب نوشته های پراکنده 7

مجموعه ی حاضر شامل چهار جلد از مقالات دکتر کورش صفوی است که به اصرار ناشر و همت دکتر سپیده عبدالکریمی برای چاپ در اختیار انتشارات علمی قرار گرفته است.

برای رسیدن به این هدف از میان نزدیک به ۶۰۰ مقاله ی نویسنده در نهایت و با موافقت وی این چهار مجلد در حوزه های مختلف تخصص ایشان انتخاب شدند. این انتخاب بر حسب چند ملاک عمده صورت پذیرفته است. نخست این که تمامی مقالات وی که به زبانهای غیر فارسی بوده اند به کناری نهاده شدند. دوم این که مجموعه ی نوشته هایی که در دانشنامه های فارسی و با هدف تدوین مقاله برای دانشنامه آماده شده بودند حذف شدند. سوم این که مجموعه ی مقاله هایی که در قالب کتابهایی به ناشران مختلف سپرده شده بودند و به همت آن عزیزان انتشار می یابند از این مجموعه کنار گذاشته شدند. چهارم این که از میان مقاله هایی که با یک هدف و در قالب یک موضوع خاص به تدوین درآمده بودند، بنا بر پیشنهاد نویسنده و نظر دکتر عبدالکریمی صرفاً یکی از آنها انتخاب شد.

در کل تعداد ۶۳ مقاله از میان نوشته های ایشان انتخاب شدند که در طول ۳۵ سال گذشته از وی به چاپ رسیده بودند و دست کم به اعتقاد ناشر، گردآوری و انتشار آنها در یک مجموعه ضروری می نمود.

پیشنهادی در سبک شناسی ادب فارسی ۶۵۵

را مانند شاهنامه ی فردوسی و کلیله و دمنه با یکدیگر مقایسه کنیم. جدا از این هر دوی این آثار به نوعی به یک دوره ی تاریخی باز می گردند و در آفرینش هر دوی آنها الگویی اولیه وجود داشته است. از دیدگاه سبک شناسی سنتی هیچ وجه اشتراک دیگری میان آنها دیده نمیشود. یکی به نثر است و دیگری به نظم یکی دارای اطناب و تفصیل جمله هاست و مالامال از واژه ها و ترکیبات عربی و دیگری از سادگی الفاظ روانی فکر خالی بودن از تخیلات دور از ذهن و کمی واژه های عربی برخوردار است مصاحب ۱۳۵۶ ۱۲۵۸). ولی سبک به اصطلاح خراسانی تا قرن ششم ه. ق. رواج داشته است و تألیف کلیله و دمنه نیز متعلق به همین قرن است. جالب اینجاست که ویژگیهای مشترک این دو اثر بیان شده ولی تشخیص داده نشده است. سادگی الفاظ و روانی فکر نشانگر این واقعیت است که در سرودن شاهنامه از محور جانشینی کمتر استفاده شده است و گرایش به سمت محور هم نشینی و قطب مجازی بوده است. اطناب و تفصیل نیز در جملات کلیله و دمنه در اصل به معنی همین گرایش است. کاربرد واژه های عربی نیز در اینجا ملاکی نوعی است؛ زیرا این بسامد وقوع به گونه ی ادبی ارتباط دارد. یک آمارگیری اجمالی نیز میتواند نشان دهد که کاربرد واژه ی قرضی همواره در نثر بیش از انواع شعر است زیرا به زبان خودکار نزدیک تر است. مقایسه ی گلستان و بوستان میتواند دلیلی بر این ادعا باشد. شعر و نثر ناصر خسرو نیز نمونه ی جالبی در این مورد است. اما مسأله به همین جا ختم نمیشود نیم نگاهی به آثار باقی مانده از دوره ی به اصطلاح سبک خراسانی نشانگر گرایش تدریجی به قطب استعاری است و این همان گرایشی است که در شعر عنصری و منوچهری خود را می نمایاند و با گذر از زمان در قرون هفتم و هشتم هـ. ق نمونه های بارز خود را در سروده های سعدی و حافظ نشان میدهد.

به این ترتیب با در نظر گرفتن زبان ادب به مثابه ی یک نظام و انتخاب...

در دو حوزه ی عمده ی نشانه شناسی و مطالعه ی ادبیات از دیدگاه زبان شناسی است. انتخاب این مقاله ها بر حسب محاسبه ای دقیق و از میان بیش از صد و بیست نوشته ی وی صورت پذیرفته است. در گزینش این نوشته ها سعی بر آن بوده است تا مطالبی مورد نظر قرار گیرند که نویسنده نگرش خاص خود را نسبت به مطالعه ی نشانه از یک سو، و مطالعه ی زبان ادب از سوی دیگر معرفی کرده است. پیوندهای این دو موضوع با یکدیگر سبب شد تا این نوشته ها در یک مجلد و در تلفیق با یکدیگر انتشار یابند.