کتاب جهان اسطوره شناسی 11

معرفی مختصر کتاب اسطوره روایت و حدیثی است که به اعتقاد بسیاری، به زبانی رمزی حکایت شده است و آیین آن روایت، یعنی باروری اسطوره‌ای را نقش می‌زند و تماشایی می‌کند. پس برای فهم آیین باید اسطورة بنیانگذارش را شناخت و این اسطوره همواره و الزاما دینی نیست، اما همیشه قدسی است. کتاب حاضر دنبالة مجموعه ‌مقالاتی است دربارة اسطوره که تاکنون ده جلد از آن منتشر شده است. مقالات کتاب حاکی از گوناگونی مصادیق اسطوره درعرصة فرهنگ جهان و تفاسیر مختلف آن از دیدگاه‌های متفاوت است. نویسنده در مقالة نخست به رابطة موجود میان آیین و اسطوره می‌پردازد که غالبا سنت نیز بر آنها افزوده می‌شود. مقالة دیگری به شرح ساختار اسطوره‌ای شهر و معبد اختصاص دارد و مقالة بعدی در باب رمانی، حاکی از ماجراهایی‌ است که بر ادیپ و آنتیگون در سفر از طیوه به کولون رفته است. مقالة دیگر مربوط به آتش و تصویرهای آتش می‌شود که به ظاهر ارتباطی با اسطوره ندارد؛ اما تصوراتی که شعله‌های آتش برانگیخته و به ذهن القا کرده است، دو سوگرایی آتش را به تصویر می‌کشد. دو مقالة دیگر یکی دربارة قدمت زمانی آموزه‌های حماسی گیل‌گمش بر اسفار تورات است و دیگری در شرح مفهوم اسطوره در اندیشة مارسل موس است. آخرین مقاله نیز مربوط به پایگاه خدایان در حکمت یونان باستان است.

روشنش اشراق میکند اما این رهایی آسان به چنگ نمی آید، بلکه ادیپ در پایان سیر و سلوکی بس دشوار و طاقت شکن، عاقبت قرار دل و آرام جان می یابد و به حال یا مقام طمأنینه و سکینه، واصل می شود. راهنما یا الگوی بوشو در نگارش رمانش همان دو تراژدی سوفوکل است ادیپ شهریار و ادیپ در کولون؛ اما کار بوشو تفسیر تراژدی سوفوکل و یا پر کردن چاله هایش نیست بلکه آفرینندگی یا نو آفرینی است بدین معنی که رمان بوشو شرح حوادث و مصائب راهپیمایی و رهجویی ادیپ و آنتیگون از تراژدی اول تا تراژدی دوم، است: ادیپ سالی پس از وقوع فاجعه اراده میکند که از طیوه بیرون رود، پس با عزم راسخ، بی شکیب و پنداری به ندایی غیبی به راه می افتد و آنتیگون نیز در این سیر و سفر که مقصدش نامعلوم است همراه اوست. بوشو همه حوادثی را که در این رهسپری طولانی بر آنان می گذرد تا سرانجام به كولون میرسند به نیروی خیال قدرتمندش شرح می دهد و گفتنی است که در دو فصل آخر رمان همه آدمها و مناظر و حوادثی را که در تراژدی دوم سوفوکل آمده اند و وصف شده اند باز می یابیم، ولی علاوه بر آن، در سراسر رمان غالب حوادث و وقایع اسطوره کودکی ادیپ دیدار با ابوالهول زناشویی با یوکاست (Jocaste) پرورش فرزندان دو دختر آنتیگون و ایسمن (Ismene) و دو پسر اتئوکل Eteocle و پلی نیس Polynice) ذکر و نقل میشوند اما با نگاه نوی که ادیپ بدان حوادث به گذشته اش به خود در زمان حال و به آینده می افکند و این بدین معنی است که ادیپ اینک وجود و نفس خویش را پذیرفته است، چون این سرگردانی و طی طریق ادیپ از نظر نویسنده معنایی رمزی دارد، یعنی راهی است که ادیپ همراه آنتیگون و یارانی چند و ضمن دیدار و گفتگو با بسیاری مردم از هر قماش و تذکار خاطرات گذشته، از احساس قصور چاره ناپذیر به صفا و آرامش باطن میرسد و گویی دوباره زاده میشود و تجدید حیات میکند.

برای فهم آئین باید اسطوره ی بنیانگذارش را شناخت و این اسطوره همواره و الزاماً دینی نیست، اما همیشه قدسی است، حتی اگر به نخستین نگاه عرفی بنماید زیرا به گمان اسطوره باور از ناشناخته ها و نادیده ها حکایت دارد و غیب آموز است و بنابراین گویی در زمان بی زمان سیر میکند و مکان یا فضای آفاقی نیز نمی شناسد و این شگفت نیست زیرا اسطوره حدیث کاری کارستان است که به دست یا به مدد انسانهایی فرهمند، برخوردار از نیرو و توانایی خارق عادت یا سرشتی ابر طبیعی صورت می گیرد و به همین جهت سرنوشت ساز می نماید. مجموعه ی جهان اسطوره شناسی (ترجمه و تالیف جلال ستاری) جهان اسطوره شناسی ۱ الکساندر کراپ و - جهان اسطوره شناسی ۲ داری دلکور و - جهان اسطوره شناسی ۳ آباده کریستو و جهان اسطوره شناسی ۲ ژرژ دو مزیل روژه کابوا و ...
جهان اسطوره شناسی ۵ اسطوره و حماسه در اندیشه ی ژرژ دومزیل جهان اسطوره شناسی ۶ اسطوره و رمز در ادیشدی میرچا الیاده جهان اسطوره شناسی ۷ دستورهای تو کارل گوستاو یونگ جهان اسطوره شناسی ۸ پونگ، پل دیل روژه کاروا و - جهان اسطوره شناسی ۹ اسطوره در جهان عرب و اسلام (ترجمه و تألیف)