باستان شناختی پرداخته بود میگوید این وله ها که نشت گاز طبیعی از چاههای نفت یعنی شکافهای زیرزمینی بوده ایرانیان را شگفت زده ساخته ه بود، به ویژه آنکه متوجه شده بودند که این آتش نیازی به خوراک یعنی هیزم ندارد؛ پس نام آن خورشن یعنی« axwarišn بدون خوراک» گذاشتند که رد پای آن نه تنها در متون اوستایی و پهلوی، بلکه در متون تاریخی و جغرافیایی دوره اسلامی هم از اسطوره هایی که دیده می شود. یکی ایرانیان در جهت تقدس آن ساختند این بود که اهر یمن قصد داشت آتش را بکشد، اما آتش فرار کرد و در آب ها پنهان شد که از دسترس او در امان بماند و به همین دلیل به «ایم - نبات» (Apam - napat) یـ یعنی فرزند آبها» معروف شد. بخش دوم این اسم یعنی «نیات به صورت napta و naphta و «نفت» در آمده است. ایرانیان در همان مکان هایی که آتش از شکاف ها زبانه می کشید آتشکده های بزرگی بنا کردند تا از آن محافظت کنند؛ چرا که در زندگی روز مره به آتش نیاز مبرم داشتند. یکی از این آتشکده ها آتشکده معروف به آذرگشپ بود که در حوالی گنجه در شمال غربی با کو قرار داشت. روایتی که در تورات آمده و پیش تر نقل کردم هم ظاهراً روایت دیگری از بنا کردن این آتشکده هاست. هر تسفلد می گوید که ایرانیان در واقع آتش را نمی پرستیدند، بلکه آتش یکی از عناصر اصلی مورد استفاده آنان در مناسک و تشریفات پرستش اهورا مزدا بوده است. ۱۲ در توصیف فتوحات اسکندر گفته شده است که او زمانی که از باکو می گذشت از تماشای شعله های آتش که از یک منبع پایان ناپذیر زبانه می کشید و همچنین از بر روی زمین می ریخت و گسترش آتش را که بدون مصرف هیمه و هیزم می سوخت تماشا می کرد. یک روز یکی از سردارانش پیشنهاد کرد جوانی را به نفت آغشته کنند و در حضورش آتش بزنند. جوان ... با طیب خاطر به آن تجربه تن در داد، اما حاصل آن وحشتناک بود. خوشبختانه این حادثه در نزدیکی آب اتفاق افتاد، با این همه هر چه کوشیدند موفق به خاموش کردن سریع آتش نشدند و جوان تا آخر عمر درد و رنج تاریخ نفت بسیار قدیم تر و پیچیده تر از همه عموماً خوانده ایم و شنیده ایم. آن است که ما سوختگی را تحمل کرد. ۱۳ چارلز ماروین، ژورنالیست انگلیسی، در سفرنامه اش که در ۱۸۸۴ پس از سفری به روسیه و نواحی قفقاز نوشته است می گوید: «... در انگلستان تصور همه ما همواره این بوده که تجارت نفت شاخه جدیدی در تجارت جهانی است، در حالی که باکو در دو هزار سال گذشته به داشتن چشمه های با شکوه نفت خود معروف بوده است و بر اساس مدارک تاریخی می توان گفت که در هزار سال گذشته از منابع نفتی آن برای فروش به کشورهای اطراف آن همواره بهره برداری می شده است.» ۱۲ همان طور که این خبرنگار انگلیسی ۱۵۰ سال پیش به درستی اشاره کرده است شواهد تاریخی و باستان شناختی نشان می دهند که دست کم از عصر ساسانی قیر و نفت از جمله کالاهایی بوده اند که از طریق مسیر دریایی از ایران به سرزمین های جنوب شرقی آسیا صادر می شده اند. در میان اشیای یافت شده در اطاقک یک کشتی کوچک غرق شده که در سال ۲۰۱۳ از مردابی در جنوب تایلند بیرون آورده اند، به کوزه هایی برخورده اند که بر روی آنها نوشته هایی به خط پهلوی ساسانی منقوش است. در یکی از این نوشته ها آمده: «۴۰ تب غیر» یعنی «چهل قیر داغ»، که احتمالاً منظور از آن ۴۰ کوزه قیر ذوب شده بوده است. این مسیر تجاری ظاهراً در دوره های سیلی از نفت که جاری بود و دریاچه ای را تشکیل می داد لذت می برد ... یکی از تفریحاتش هم این بود که چند قطره نفت را
تلگرام
واتساپ
کپی لینک