کتاب فلسفه تنهایی

کتاب فلسفه تنهایی  اثر لارس اسونسن. ترجمه شادی نیک رفعت.نشر گمان منتشر شده است
«فلسفه‌ی تنهایی» از کتاب‌های مجموعه خرد و حکمت زندگی نوشته لارس اسوندسن است که به فلسفه، جوهر و ابعاد گوناگون تنهایی و رابطه تنهایی با مفاهیم دیگری همچون دوستی، اعتماد، فردگرایی، سلامتی، مسئولیت و... می‌پردازد. این کتاب شما را وامی دارد که با واقعیت خود روبه‌رو شوید و در آن تأمل کنید، خود را از نو بشناسید و درک خود را از مفهوم تنهایی گسترش دهید. کتاب‌های این مجموعه فلسفه را ساده نمی‌کنند بلکه از ابهّتِ هراس‌آورِ فلسفه می‌کاهند. پیشنهادهایی هستند برای تفکر، دعوت به اندیشیدن در زندگیِ روزمره و تأمل در مسائلی که هرروزه با آن مواجهیم، اندیشیدن به غایت و معنای زیستن، لذات دنیا، تنهایی، عشق، دوستی و .... این کتاب‌ها نقطهٔ عزیمتی هستند برای فکر کردن به پرسش‌های ازلی ابدیِ انسانی و همچنین تعمق در خوشی‌ها و مصائبِ انسانی که در این گوشهٔ جهان و در این جای تاریخ پدیدار شده است. کتاب‌های این مجموعه نسخه نمی‌پیچند و سیاهه‌ای از اعمال نیک و بد پیش روی شما نمی‌گذارند؛ بلکه می‌خواهند به فهم بهتر زندگی و پرسش‌ها و تجربه‌هایمان کمک کنند؛ چراغی بیفروزند تا در این اتاق تاریکِ زندگی و در لحظاتِ دشوار، درکمان از پرسش‌های بی‌پایان انسانی روشن‌تر شود، بدانیم فیلسوفان و حکیمانِ جهان به این پرسش‌ها چطور فکر کرده‌اند؛ تا با فهمِ دقیق‌تر و دیدی بازتر بتوانیم در زندگی‌مان تصمیم بگیریم، مسئولیت تصمیم‌مان را شجاعانه برعهده بگیریم و با عواقب تصمیم‌هایمان آگاهانه روبرو شویم. بخشی از کتاب: «همهٔ آدم‌ها در تجربه‌شان از جهان تنهایند. وقتی به سخنرانیِ کسی گوش می‌دهید، در حالی‌که صدها نفر اطرافتان هستند، شما در شنیدن کلمات به نوعی تنهایید. در یک کنسرت بزرگ، گرچه در میان هزاران نفرید، باز هم با موسیقی تنهایید، چون آنچه اهمیت دارد تجربهٔ شما از موسیقی است. واضح است که ما این تجربه‌ها را با دیگران هم در میان می‌گذاریم ــــ واکنش‌هایشان را تحلیل می‌کنیم و از واکنش‌های خودمان هم در قالبِ کلمات به آنها می‌گوییم، حتی می‌کوشیم تجربه‌مان از کنسرت یا سخنرانی را با ژست و ادا اطوار بیان کنیم‌ــــ اما بخشی از تجربه‌مان همیشه خصوصی و شخصی می‌ماند چون نمی‌توان آن را کاملاً با دیگران در میان گذاشت. درد را معمولاً نمی‌شود مطرح کرد. وقتی درد خیلی شدید شود، جهان و زبان فرد را نابود می‌کند. درد آدم را لال می‌کند. درد شدید را نمی‌توان با دیگران درمیان گذاشت،‌ صرفاً به این دلیل که وقتی درد همهٔ دنیای آدم می‌شود، دیگر جایی برای چیز دیگری باقی نمی‌گذارد».

معرفی مختصر کتاب این کتاب در هشت فصل تنظیم شده است. در فصل اول به توضیح و شرح تنهایی با نگاهی به متون علوم اجتماعی و روان‌شناسی پرداخته می‌شود. در فصل دوم، مبحثی مختصر در باب سرشت عواطف و احساسات ارائه می‌گردد و بر تنهایی همچون یک احساس تأکید می‌شود. فصل سوم، نگاهی موشکافانه‌تر دارد به این سؤال که چه کسی تنهاست و عواملی که موجب تجربه تنهایی می‌شوند، معرفی می‌گردند. در فصل چهارم به درون‌مایه اعتماد اشاره می‌شود و در فصل پنجم درباره نقش دوستی و عشق در زندگی مطالبی ارائه می‌گردد. در فصل ششم، نگاهی دقیق‌تر به فردگرایی و فرد مدرن انداخته می‌شود و پس از آن نکاتی درباره خلوت و انزوا که صورت خوشایند تنهایی به حساب می‌آید، بیان می‌گردد. در پایان درباره مسئولیت فردی تک‌تک افراد برای مدیریت تنهایی، توضیح داده می‌شود.

تقریباً هر چه فکر میکردم درباره ی تنهایی میدانم غلط از آب درآمده است. گمان میکردم مردان از زنان تنهاترند؛ و آدم های تنها از دیگران منزوی تر هستند. فکر میکردم با افزایش شمار آدمهایی که مجرد زندگی میکنند شاهد افزایش چشمگیری در جمعیت آدم های تنها باشیم خیال میکردم شبکه های اجتماعی که جای معاشرت های معمول را گرفته اند سبب تنهایی بیشتر آدمها شده اند. همینطور فکر میکردم درست است که تنهایی پدیده ای ذهنی ست، اما آن را در بستر فضای اجتماعی بهتر میشود فهمید تا با اتکای صرف به خصلت ها و منشهای فردی آدمی میپنداشتم مردم کشورهای اسکاندیناوی تنهایی بیشتری را تجربه میکنند و شاخص تنهایی در کل رو به افزایش است. همچنین فکر میکردم که این افزایش تنهایی ربط دارد به فردگرایی جوامع مدرن، و تنهایی در جوامع فردگرا از جوامع جمع گرا بیشتر است.تا حالا پیش نیامده بود با موضوعی سروکله بزنم که اینطوری همه ی فرضیه ها و پنداشتهایم را از بیخ زیر و رو کند. 

عشق بر این فرض استوار است که آدمیان از هم جدایند و مستقل. و عشق جهدی است برای غلبه بر این جدایی و فراق.

در رساله‌ی ضیافت افلاطون خطابه‌ای می‌خوانیم از آریستوفانس که آنجا شرح می‌کند چگونه نوع بشر در اصل موجودی دو جنسیتی بوده، نیمی مرد و نیمی زن، با دو صورت و چهار دست و پا.

این موجود چنان قدرت و عظمتی داشت که گستاخ شد و تهدیدی برای آسمان و خدایان به حساب می‌آمد، از همین رو زئوس بر آن شد که او را دو نیم کند.

پس از آنکه آدمی به دو نیم شد هر نیمی در آرزوی رسیدن به نیم دیگر بود. از این رو آن دو نیم بازوان را به گرد یکدیگر حلقه می‌کردند و همدیگر را در آغوش می‌گرفتند و آرزوی به هم پیوستن و یکی شدن در انان چنان بود که در آن حال می‌ماندند و از گرسنگی می‌مردند و چون نیمی می‌مرد، نیم دیگر به جست و جوی نیمه‌ی انسان دیگری می‌پرداخت و او را در آغوش می‌گرفت و آن دو در آن حال چندان می‌ماندند تا جان می‌سپردند.

آریستوفانس می‌گوید آن حالت آرمانی که در ان دو نیمه‌ی انسان یکی بودند بی هیچ فراق و جداییف همان چیزی است که همه‌ی ما در پی آنیم.

و آنگاه به حقیقت کامیاب و خوشبخت می‌شویم که به چنین یگانگی و یکرنگی دست یابیم. آریستوفانس هم می‌داند که چنین ایده‌آلی دست یافتنی نیست، می‌گوید پس لااقل باید در پی آن چیزی باشیم که بیشترین شباهت را به این ایده‌آل دارد و سعی کنیم معشوقی را پیدا کنیم که فکر و روحش همانند فکر و روح خود ما باشد.

خطابه‌ی آریستوفانس مبتنی‌ست بر این فکر که طبیعت بشر به خودی خود کامل نیست و باید به وصال کسی برسیم و به او بپیوندیم چون خویشتن خودمان ناقص است.