کتاب دیرینه شناسی دانش نشر نی

میشل فوکو

زادۀ پانزدهمین روز اکتبر ۱۹۲۶ در پواتیۀ فرانسه. پدرش، پل فوکو، از جراحان ثروتمند فرانسوی بود.

فوکو با هر معیاری که سنجیده شود، یکی از سرآمدان متفکران قرن بیستم است که ایده‌ها و نظریاتش معمولاً در محافل گوناگون به بحث گذاشته می‌شود.

نظریات فوکو در زمینه‌های گوناگونی چون جامعه‌شناسی، سیاست و تاریخ از مستندترین نظریات یک فیلسوف-متفکر در سده‌های اخیر است؛ برای مثال نظریۀ فوکو دربارۀ زبان، آنجا که معتقد است؛ زبان بازتاب‌دهندۀ حقیقت جهان نیست، بلکه فقط انعکاسی است از تجربۀ شخصی هر فرد یا سیستم.

فوکو دربارۀ پیوند میان زبان و قدرت معتقد است: میان زبان و قدرت، نوعی همبستگی پایاپای وجود دارد، قدرتمندان از زبان برای حفظ و پیشروی پایگاه‌های خود، نوعی استفادۀ ابزاری می‌کنند و از این لحاظ، زبان کارکردی ابزاری پیدا می‌کند.

دهه‌های شصت و هفتاد در فرانسه، دهه‌های پرآشوبی بود و نظام فکری فوکو محصول چنان شرایطی است. فوکو می‌گوید: «هر رابطۀ اجتماعی، رابطۀ قدرت است، البته لزوماً هر رابطۀ قدرت لزوماً به سلطۀ آشکار منجر نمی‌شود.»

میشل فوکو دو بار نیز به کشورمان سفر کرده که حاصل این سفرها، مجموعه گزارش‌ها و یادداشت‌هایی شد که برای روزنامۀ کوریره دلا سرا نوشت.

باید از جامعه دفاع کرد، نظم گفتار، گفتمان و حقیقت، ملاحظاتی دربارۀ مارکس و بررسی یک پروندۀ قتل ازجمله آثار اوست.