کتاب برگ هایی از کارنامه دولت جنگ

تاریخ نگاری و تاریخ خوانی در میان ما ایرانیان هم رایج است و هم متروک این گزاره تناقض نما نمایانگر موقعیت ذهنی تاریخ نزد ماست. کشور ما دارای یکی از دیرینه ترین تمدنهای باستانی است طی بیش از بیست و پنج سده اقوام و افرادی در این سرزمین زندگی کرده اند که هویت فرهنگی مشترکی آنها را به یکدیگر پیوند میزند. این به معنای آن نیست که هویت ملی ایرانی در آن صورت بندی که امروزه در ادبیات سیاسی بدان استناد میکنیم چنین عمر درازی دارد، بلکه این تاریخ به قدمت هویت فرهنگی مشترکی اشاره دارد که ویژگی آن چیزی است معادل آنچه در ادبیات کلامی و عرفانی از آن به وحدت در عین کثرت یاد می شود. واقعیت تنوع و تعدد فرهنگی اقوام و افراد از این هویت جدا نا شدنی است. با این همه همه این اقوام و افراد ضمن اذعان به تفاوتهای فرهنگی دینی مذهبی و قومی خود را ایرانی میدانند بنیان چنین سرمایه گران بهایی بر این واقعیت استوار شده که چنانچه سید محمد بهشتی تأکید میکند نک: بهشتی ۱۳۹۷) تنوع و تعدد فرهنگی در ایران منشأ درون سرزمینی دارد یا دست کم اگر با تفسیر بندیکت آندرسن درباره جماعتهای تصوری موافق باشیم نک: آندرسن، ۱۳۹۳)، تصویری که در ذهنیت مشترک ما ایرانیان از هویت تاریخی مان شکل گرفته چنین نمایی دارد. از همین روست که علاقه به آگاهی درباره تاریخ کشورمان در میان ما چنین رایج است. با این همه سابقه تاریخ نگاری به مفهوم و اسلوب امروزین در این مرزوبوم..

مسکن، مسئولیت کارهای مهندسی جنگ را عهده دار شدند (نبوی، ۱۳۹۶) مسئول کمیته صنعتی مهندس بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین بود. در این کمیته توان تولید کارخانه های کشور برای جبهه و جنگ سازمان دهی میشد.

در مواقع انجام عملیات نه تنها بسیاری از نیروها بلکه اکثر تجهیزات و ماشین های راه سازی کشور در اختیار جبهه و جنگ بود بخش عمده نیروهای جهاد سازندگی در خدمت جنگ بودند. آنها در پشت جبهه کمکهای مردمی را جمع آوری میکردند و نیروهای فنی و حرفه ای داوطلب را نیز به جبهه ها اعزام می کردند. جهاد در مناطق عملیاتی نیز با راه اندازی واحدهای پشتیبانی جنگ با فعالیتهای مهندسی از لشکرها و مناطق عملیاتی پشتیبانی میکردند در اکثر خطوط مواصلاتی به جبهه ها نیز جهاد سازندگی با راه اندازی ایستگاههای صلواتی به تمامی رزمندگان خدمات عمومی ارائه می کرد. آنها به درستی به سنگرسازان بی سنگر» معروف شده بودند.

با تشکیل وزارت سپاه در دولت سازمان صنایع سپاه با مسئولیت مهندس سید محمد علیزاده راه اندازی شد این سازمان ۳ میلیارد دلار ارز در اختیار داشت (همان) سازمان صنایع سپاه سفارشهایش را به کارخانه های دولتی و نیز کارگاه های خصوصی میداد؛ بنابراین سهمی از آن ارز نصیب واحدهای تولیدی میشد. به این ترتیب اشتغالی هم برای کارخانه های بیکار داخلی ایجاد میشد که اگر آن اشتغال نبود ممکن بود کارخانه ها تعطیل شوند مقداری از مشکلات اشتغال کشور در سالهای جنگ این گونه حل شد.

در سال پایانی ،جنگ بیشتر کارخانه های مهم کشور خطوط تولید خود را در اختیار نیازهای جبهه گذاشتند حتی برخی از آنها مانند ماشین سازی اراک قطعات پلهای نظامی را میساختند و قطعات خمپاره تولید میکردند. با توجه به چنین شرایطی و با توجه به اینکه تأمین مهمات مورد نیاز جبهه ها از خارج از کشور به سادگی ممکن نبود خطوط ریخته گری و ماشین سازی کارخانه های سراسر کشور به ساخت مهمات و تجهیزات نظامی اختصاص یافت؛ یعنی تقریباً بیشتر مهمات مورد نیاز جنگ را صنایع داخلی از جمله سازمان صنایع دفاع و سازمان صنایع سپاه تأمین میکردند به این ترتیب خطوط تولید کارخانه ها در اختیار جبهه ها قرار گرفت شرکت صنایع ریخته گری ایران در ساوه و همه ریخته گری های بزرگ

که پیش روی شما قرار دارد تلاش شده است تنها به یکی از ابعاد جنگ تحمیلی پرداخته شود که همانا معرفی و بررسی کارنامه دولت ایران در آن دوران است. شایان ذکر آنکه نویسندگان مقالات این مجموعه که برخی در آن زمان خود مسئولیت های اجرایی بر عهده داشتند. در انتخاب رویکرد و رهیافتشان آزاد بودند و گوناگونی موجود در متون نیز نتیجه این امر است. به خوبی آگاهی داریم که انتشار این کتاب تنها یک گام در راستای شناخت کارنامه دولت در آن مقطع حیاتی و سرنوشت ساز از تاریخ کشورمان به شمار می آید؛ ولی امیدواریم مطالعه آن انگیزه ای شود برای پژوهشگران و نیز دست اندرکاران تاریخ جنگ تحمیلی تا گام های پربارتری بردارند و هموطنانشان را در شناخت این بخش مهم از تاریخ معاصر خود یاری دهند.