کتاب تنفس نشر میلکان

«تنفس» با زیرْعنوان علم جدید و هنر فراموش‌شده، کتابی است نوشته‌ی جیمز نستر.

فارغ از اینکه چه می‌خورید، چقدر ورزش می‌کنید، چقدر لاغر، جوان یا عاقل هستید، اگر درست نفس نمی‌کشید، هیچ‌یک از این‌ها مهم نیست. برای سلامت و تندرستی ما هیچ‌چیز ضروری‌تر از تنفس نیست: دم، بازدم، تکرار؛ ۲۵ هزار بار در روز. اما ما توانایی تنفس صحیح را از دست داده‌ایم که عواقب خطرناکی برایمان دارد.

یک روزنامه‌نگار به نام جیمز نستر به دور دنیا سفر می‌کند تا بفهمد چه اشتباهی رخ داده است. آن‌گونه که انتظار داریم، پاسخ‌ها در آزمایشگاه‌های ریه‌شناسی نیست، بلکه در گودال‌های سایت‌های باستانی، تأسیسات سرّی روسی، مدارس کُر نیوجرسی و خیابان‌های مه‌آلود سائوپائولوست. نستر به دنبال مردان و زنانی می‌رود که علمِ پنهانِ پشتِ تمرین‌های تنفسی باستانی مانند پرانایاما، سودارشان کریا و تومو را بررسی می‌کنند و با کمک تنفس‌کننده‌های حرفه‌ای، باورهای بسیار قدیمی درباره‌ی چگونگی تنفسمان را به صورت علمی آزمایش می‌کند.

کتاب «تنفس» با بررسی هزاران سال متون پزشکی و بررسی‌های جدید در حوزه‌ی ریه، روان‌شناسی، زیست‌شیمی و فیزیولوژی انسان، دانش مرسوم را درباره‌ی آنچه تصور می‌کردیم می‌دانیم، تغییر می‌دهد. کتابی کاربردی مبتنی بر پژوهش‌های مدرن برای تمام کسانی که به دنبال کشف اکسیر جوانی و خوددرمانگری جادویی هستند و همچنین افرادی که در آرزوی بهبود عملکرد ورزشی، جوان‌سازی اعضای داخلی بدن، متوقف کردن خُروپُف و آپنه‌ی خواب، درمان آسم و بیماری خود_ایمنی و حتی انحنای ستون فقرات خود هستند. هیچ‌یک از این‌ها نباید ممکن باشد، اما هست.

الیزابت گیلبرت درباره‌ی این کتاب می‌گوید: «پس از خواندن این کتاب، هرگز مانند قبل نفس نخواهید کشید!»

نویسنده‌ی کتاب معتقد است: این کتاب یک ماجراجویی علمی در هنر و علم فراموش‌شده‌ی «تنفس» است. به بررسی تحولی می‌پردازد که هر ۳/۳ ثانیه در بدن‌مان رخ می‌دهد: زمان دم و بازدم یک فرد عادی. اینکه میلیاردها مولکولی که با هر تنفس وارد بدنتان می‌کنید، چگونه استخوان‌ها، عضله‌ها، خون، مغز و اندام بدنتان را ساخته و علوم جدیدی را توضیح می‌دهد، درباره اینکه چگونه این ذرات میکروسکوپی برسلامت و شادی فردا، هفته‌ی دیگر، ماه دیگر و دهه‌ها پس از آن تأثیر می‌گذارد.

من این را «هنر فراموش‌شده» می‌نامم؛ زیرا بسیاری از این اکتشافات جدید، اصلاً جدید نیستند. بیشتر تکنیک‌هایی که کاوش می‌کنم، صدها سال، گاهی هزاران سال وجود داشته‌اند. آن‌ها در زمان دیگری ساخته، مستند و فراموش شده و در فرهنگ و زمان دیگری کشف و دوباره فراموش شده‌اند. این روند قرن‌ها ادامه داشته است. بسیاری از افراد پیشرو در این زمینه، دانشمند نبودند. آن‌ها متفکر بودند؛ گروهی از افراد رِند که من آن‌ها را تنفس‌کننده‌های حرفه‌ای می‌نامم؛ افرادی که از قدرت‌های تنفسی استفاده می‌کردند، چون چیز دیگری به آن‌ها کمک نمی‌کرد. آن‌ها جراحان جنگ داخلی، آرایشگران فرانسوی، آنارشیست‌های خواننده‌ی اُپرا، صوفیان هندی، مربیان کج‌خُلق شنا، متخصصان قلب اوکراینی، قهرمان‌های المپیک چکسلواکی و رهبر گروه کُر کارولینای شمالی بودند. تعداد کمی از این تنفس‌کننده‌های حرفه‌ای در زمان حیات خود به شهرت یا احترام زیادی رسیدند و پس از مرگشان پژوهش آن‌ها دفن شد و از بین رفت.

جالب‌تر از آن فهمیدن این مسئله بود که در چند سال گذشته، تکنیک‌های آن‌ها دوباره کشف و از نظر علمی آزمایش و اثبات شد. میوه‌های این پژوهش که زمانی حاشیه‌ای و اغلب فراموش‌شده بود، اکنون ظرفیت جسم انسان را دوباره تعریف می‌کند.

ارتباط جویدن با مجرای تنفسی، مانند خیلی از موارد دیگر مربوط به تنفس، خبری قدیمی بود. وقتی به مدت چند ماه به کاوش در یک قرن مقالات علمی درباره‌ی این موضوع پرداختم، احساس کردم در یک پژوهش درباره‌ی تنفس گیر کرده‌ام. دانشمندان مختلف، دهه‌های مختلف، نتایج یکسان، فراموشی جمعی یکسان. جیمز سیم والاس، پزشک و دندانپزشک مشهور اسکاتلندی، چندین کتاب درباره‌ی تأثیرات زیان‌آور غذاهای نرم بر دهان و تنفس ما چاپ کرد. او بیش از یک قرن پیش نوشت: «رژیم غذایی نرم مانع رشد فیبرهای ماهیچه‌ی زبان شده، باعث می‌شود زبان ضعیف‌تر شود و دندان‌ها متناسب با طاق دهان در نیایند که نتیجه‌ی آن دندان‌های دائمی نامنظم، فشرده و در هم است.»

معاصران والاس به سنجش دهان بیمارانشان و مقایسه‌ی آن‌ها با جمجمه‌های پیش از انقلاب صنعتی پرداختند. سقف دهان جمجمه‌های قدیمی به‌طور متوسط ۶ سانتی‌متر عرض داشت. در اواخر قرن نوزدهم، دهان‌ها تا ۴/۵ سانتی‌متر جمع شدند. هیچ‌کس بحثی درباره‌ی این مشاهدات نداشت. والاس اشاره کرد: «اینکه فک انسان به‌تدریج در حال کوچک‌تر شدن است، حقیقتی است که به صورت جهانی تشخیص داده شده است.» این مانع از آن نشد که در صد سال بعدی این پژوهش نادیده گرفته نشود. هرچند، در سال ۱۹۷۴، یک انسان‌شناس ۲۶ ساله در بخش تاریخ طبیعی موزه‌ی ملی اسمیتسونین دست به کار شد. نامش رابرت کوروسینی بود و ۲۵۰ مقاله‌ی پژوهشی و ده‌ها کتاب را نوشته یا در نوشتن آن‌ها همکاری کرده بود. کوروسینی به دور دنیا سفر کرد و هزاران دهان و رژیم غذایی را از بومیان آمریکایی‌پیما تا جمعیت شهری مهاجران چینی، روستاییان کِنتاکی تاسکنه‌ی اولیه‌ی استرالیا را مورد بررسی قرار داد. حتی بررسی‌هایی روی حیوانات انجام داد. به گروهی از خوک‌ها رژیم جویدنی سخت و به گروهی دیگر غذای نرم شده با آب داد. همان غذا و همان ویتامین‌ها فقط بافتش تغییر کرده بود. مردم، خوک‌ها، هر چیزی، هرگاه از غذاهای سفت‌تر به غذاهای نرم‌تر می‌رفتند، صورت‌هایشان باریک، دندان‌هایشان جمع و فکشان از تراز خارج می‌شد و مشکلات تنفسی اغلب به دنبالش می‌آمد. پنجاه درصد جمعیت انسان‌های امروزی در نخستین نسلِ رفتن به سمت غذاهای نرم و فراوری شده، این «نتیجه‌گیری اشتباه» را نشان دادند: نسل دوم ۷۰درصد و نسل سوم ۸۵درصد. در نسل چهارم که ما هستیم حدود ۹۰درصد شکلی از نتیجه‌گیری اشتباه را داریم.

کوروسینی این داده‌های نوآورانه را در کنفرانس‌های دندانپزشکی سرتاسر ایالات‌متحده ارائه کرد و دندان کج را «بیماری تمدن» نامید. در ابتدا علاقه‌ی زیادی وجود داشت. او گفت: «پذیرشی واقعاً محترمانه. اما در واقع چیزی تغییر نکرد.» امروزه، وب‌سایت رسمی مؤسسه‌ ملی سلامت آمریکا، علت دندان کج و سایر تغییر شکل‌های مجرای تنفسی را «اغلب به وراثت» نسبت می‌دهد. علت‌های دیگر شامل مکیدن انگشت شست، آسیب یا «تومورهای دهان و فک». هیچ اشاره‌ای به جویدن و غذا نشده است.