کتاب درآمدی بر الاهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت

سخن آغازین

بنای هر دین بر بنیاد نظام آموزه ای آن استوار می گردد. بنابراین در مطالعه ادیان شناخت نظام آموزه ای اهمیتی ویژه دارد. برای شناخت ادیان مطالعه تطبیقی بهترین راه است؛ چرا که در این رهگذار نقاط قوت و ضعف هر دین در مقایسه با دین دیگر به چشم می آید. اگر یکی از طرف های مقایسه دین خود مقایسه گر باشد، این مطالعه سودمندتر خواهد افتاد؛ زیرا نه تنها شناخت دقیق دین یا ادیان دیگر را در پی می آورد که موجب می شود خود آن دین عمیق تر شناخته شود و نقاط قوت و ضعف آن آشکارتر و انحرافات آن منکشف گردد. نوشتار حاضر نظام های الاهیاتی دو دین هم خانواده، یعنی مسیحیت و اسلام را با هم مقایسه میکند که این هر دو از ادیان سامی اند و ساختاری همگون دارند. منظور از نظام الاهیاتی همان نظام آموزه ای و عقیدتی است. واژه الاهیات که برگردان کلمه «تئولوژی» است در فرهنگ مسیحی بیشتر استعمال می شود و در فرهنگ اسلامی کاربردی کمتر دارد. در سنت اسلامی، «کلام واژه متداول برای این مفهوم بوده است و شاید بتوان گفت...

به نظر می رسد از آنچه گذشت پاسخ قسمت اول سخن ایشان روشن شده باشد؛ یعنی با توجه به چند جمله بعد از این عبارت کتاب مزامیر، انکار احمق، انکاری عناد آمیز است و ممکن است کسی با اینکه وجود خدا را درک می کند، آن را انکار نماید. سخن دیگر آکویناس این بود که واضح و آشکار بودن وجود خدا با استدلال بر وجود او منافات دارد. به نظر میرسد منافاتی بین این دو نباشد و همان کسانی که وجود خدا را واضح و آشکار دانسته اند، برای وجود او استدلال عقلی نیز آورده اند؛ نمونه آن یوحنای دمشقی است که با وجود فطری دانستن اعتقاد به خدا براهین متعددی بر وجود او اقامه می کند.

به این ترتیب نتیجه میگیریم که هم قول به بداهت وجود خدا طبق کتاب مقدس و هم قول به فطری بودن اعتقاد به وجود خدا بر اساس این کتاب در میان متألهان مسیحی طرفدارانی دارد اما از مواردی که از کتاب مقدس برشمردیم نمی توان نظریه فطرت را نتیجه گرفت؛ هر چند اصل آشکار بودن وجود خدا را می توان از آنها فهمید. حال آیا در این کتاب برهانی بر اثبات وجود خدا اقامه شده است؟ برخی چنین اعتقادی دارند خدا به انسانها و حی کرده است که وجود او را می توان با استدلال ثابت کرد؛ حتی کتاب مقدس حداقل به شیوه ای کلی بیان میکند که چگونه این برهان امکان پذیر است. در متنی که متکلمان و فیلسوفان باید مکرراً نقل می کردند آمده است که حواری (پولس) گفته است: چیزهای نادیده او از حین آفرینش عالم به وسیله کارهای او فهمیده و دیده می شود

نوشتار حاضر مقایسه ای است اجمالی بین دو دین هم خانواده مسیحیت و اسلام که امروزه در میان ادیان زنده جهان بیش ترین پیرو را دارند. این در آیین از جهات متعددی شبیه هم اند و از برخی جهات نیز با هم اختلاف دارند. مقایسه آموزه های اساسی این دو آیین می توانند نقاط مشترک را افزون تر و نقاط ضعف و افتراق را آشکار سازد. در این کتاب نگرش دو سنت اسلامی و مسیحی به مسئله حجيت مفهوم خدا توحید اسما و صفات الهی، مفهوم و حی و مکاشفه انسان شناسی، نجات شناسی و آخرت شناسی مورد بحث قرار گرفته است. تلاش نویسنده بر آن بوده است که در تبیین آموزه های دو سنت از متون مقدس و نوشته های عالمان همان سنت استفاده شود.