کتاب ایل بختیاری

با پیش آمد واقعه سوم شهریور ۱۳۲۰ و فروپاشی نظام رضاشاهی ایل بختیاری نیز مانند پاره ای از دیگر ایلات ایران که به رغم سیاستهای سرکوب سیاسی و اسکان اجباری دوره قبل هنوز رمقی در جان داشتند برای اعاده حداقلی از موجودیت پیشین خود پا پیش گذاشته رشته تحرکاتی را در عرصه سیاسی کشور آغاز کرد که دو گزارشی که در این مجموعه ارائه می شود، یادگار آن دوره است. کتاب نخست ترجمه متن گزارش منتشر نشده ای است که چارلز الکساندر گالت کنسول دولت بریتانیا در اصفهان در مورد ایل بختیاری که در آن در کنار ارائه شرحی کوتاه از جغرافیای سیاسی و تاریخ معاصر بختیاری مواردی چون موقعیت سیاسی و نظامی ایل که در آن دوره موضوع توجه و نگرانی مقامات بریتانیا قرار داشت نیز بحث شده است.

کتاب دوم، شرح حال مختصری از شخصیتهای ایلی و سیاسی بختیاری نیز از خصوصیات مشابهی برخوردار است؛ آن را نیز میتوان حاصل یک دوره از توجه و نگرانی مقامات نظامی ایران نسبت به تحولات جاری در بختیاری دانست. در این کتابچه که از سوی رکن دوم لشکر (۹ اصفهان تدوین شده است وضعیت سوابق و تاریخچه زندگی صد و بیست و نه نفر از سران ایل بختیاری ثبت شده است. ۲
....

امروزه در سال ۱۹۴۴ ایل بختیاری در مجموع از چنان موقعیت مهمی در عرصه تحولات سیاسی ایران برخوردار است که دولت مرکزی نمی تواند آن را کاملاً ندیده بگیرد در شمال غرب طایفه ممیوند چهار لنگ در امتداد خط آهن سراسری مستقر است و در جنوب غربی نیز قلمرو ایلی هفت لنگ و کیان ارثی چهارلنگ به حوزه عملیات شرکت نفت می رسد. در شرق نیز شهر مهم اصفهان در جوار مناطق ییلاقی ایل قرار دارد. با این حال ایل بختیاری آن واحد نیرومند پیشین نیست. همانگونه که قبلاً نیز خاطر نشان شد ایلیاتی ها معمولاً در جستجوی دردسر نیستند. این خان است که برضد دولت دست به شورش میزند و تعدادی از ایلیاتی ها را نیز به امید منافعی چند به دنبال خود میکشد خانها و در اینجا مقصود خوانین هفت لنگ است که در قیاس با خوانین چهارلنگ هم سیاسی ترند و هم از ثروت و نفوذ بیشتری برخوردارند - از ایلات خود در حال دور شدن هستند. علاوه بر این به نحو غیر قابل برگشتی دچار تفرقه میباشند و در نزاع دائم با یکدیگر در نتیجه زمینه ای برای اعاده نفوذ بختیاری در عرصه سیاسی ایران فراهم نیست در حال حاضر خوانین ...

در حالی که اکثر آثار مربوط به تاریخ معاصر ایل بختیاری به توصیف نقش مهم آن در نهضت مشروطیت ایران اختصاص دارد در این مجموعه و در قالب دو گزارش از یک دوره بعدی سخن در میان است که در قیاس با مبحث پیشین هنوز در مورد آن بررسی های جامعی منتشر نشده است؛ یعنی سالهای بعد از مشروطه که با شکل گیری نظام پهلوی و سیاستهای آن در قبال عشایر ایل بختیاری نیز همانند دیگر جوامع عشایری ایران اهمیت تعیین کننده خود را در عرصه سیاسی کشور از دست داد این دو سند عبارتند از یک گزارش کلی از وضعیت بختیاری در سالهای مقارن جنگ دوم جهانی به قلم کنسول بریتانیا در اصفهان و گزارشی دیگر که در همان ایام به سفارش رکن دوم سپاه اصفهان در معرفی رجال و شخصیت های باقی مانده از ایل تهیه گردید.