کتاب تاریخ ماد نشر فرزان روز

به رغم برخی عدم قطعیتها کماکان بر درک امروزی ما از سرشت دولت ماد سنگینی می کند و پژوهشگران هنوز بر سر چگونگی ساختار و میزان گستردگی این نخستین حکومت ایرانی زبان ثبت شده در تاریخ اتفاق نظر ندارند و مثلاً گروهی آنرا در حد یک امپراتوری» تمام عیار ندانسته و به بحث آکادمیک با هواداران وجود قطعی «شاهنشاهی ماد» ادامه می دهند بنگرید به دو پیوست کتاب حاضر، اما آنچه با مطالعه روند شکل گیری قدرت مادها دستگیر خواننده میشود این است که دولت مزبور دستکم یک «پیش امپراتوری» (proto-empire) بوده که زمینه ساز پیدایش ناگهانی دولت گیتی مدار هخامنشی در سیر تاریخ تحولات خاور نزدیک باستان شده است. با این فرض هم ابهام نسبی برخی پژوهشگران بنام مانند پیر بریان بر طرف میشود که آنرا در مدخل کتاب خود، «امپراتوری هخامنشی چاپ نشر فرزان روز بازتاب داده و ظهور ناگهانی پارسیان در تاریخ خاور نزدیک باستان را پرسشی کماکان بدون پاسخ خوانده و هم از سوی دیگر، پژوهشگران را از الزامی «ناخواسته در جستجوی شواهد بیشتر برای اثبات وجود یک امپراتوری تمام عیار» ماد بی نیاز میکند. بدین ترتیب و آنگونه که نویسنده کتاب حاضر، گاه به تلویح و گاه آشکا را خاطر نشان میکند پارسیان امپراتوری خود را عمدتاً بر شالوده نظام سیاسی مادها استوار کرده اند. اما صرف پذیرش این فرض که نتیجه طبیعی مطالعه تاریخ مادها بر مبنای تاریخ مخاصمات ایشان با آشوری ها است هم بر اهمیت پژوهش درباره تاریخ ماد می افزاید و هم جایگاه آنرا در تاریخ ایران ارتقاء می بخشد

پیشگفتار مترجم

فصل اول مادها و سرزمینهای همسایه

۱ نخستین داده های ثبت شده درباره مردم ساکن در ارتفاعات ایران

قبایل ایرانی زبان در ایران

قبایل و دولت شهرها پیشرویهای آشور و اورارتو

دوره دوم حملات آشور

سرزمین مانایی ها الیپی مادها پارسیان

کیمری ها و سکاها

قیام مادها و ظهور دولت ماد.

فصل دوم امپراتوری

۱ قلمرو ماد تا پیش از هو و خشتر

آشوریها و جنگ لیدی .

امپراتوری ماد

جامعه فرهنگ و دین ماد

سقوط امپراتوری ماد

اندیه در سفید رود پایین اشاره شده است که آن گونه که از یک منبع آشوری دیگر بر می آید.

تا کرانه های دریای خزر گسترده بوده است. احتمالاً آرامگاه صخره ای مارلیک در شمال غربی دلتای سفید رود که در آن و نیز در گورستان مجاور، صنایع دستی فلزی بسیار چشمگیری از سده ۱۱ تا ۱۰ پ.م. مانند نمونه های حسنلو و زیویه در سرزمین مانایی ها کشف شده مکان دفن یکی از همین فرمانروایان آندیه بوده است.

درباره سرزمینهای اطراف دریاچه ارومیه باید گفت گرچه در این زمان هنوز از یک هویت سیاسی برخوردار نبودند اما در لوحهای آشوری کل منطقه را سرزمین مانایی ها خوانده اند که همین نام به مرور جایگزین زمونی کوچک پیشین می شود. در این منطقه بیش از پنجاه دولت شهر مستقل از هم وجود داشت که دولتهای اودکی و نیگدیر و بعدها پسر او شرسینه بر بقیه مسلط بودند.

در سال ۸۲۷ آشور درگیر جنگ داخلی شد و شاه شمشی عدد پنجم تنها در سال ۸۲۳ توانست بار دیگر کشور را متحد کند از کتیبه ای که وی در آن مرزهای قلمرو خویش را برشمرده است، بر می آید که آشور در آن هنگام دیگر کل سرزمین مانایی ها» و نیز پرسوا را در بر نمی گرفته است. از قرار معلوم درست در همین زمان است که دولت رقیب آشور یعنی اورارتو (اور آرتو) به مرکزیت نواحی اطراف دریاچه وان پیشروی خود به سوی جنوب را آغاز و شاه اورارتویی ایشپوئینی نواحی بین دریاچه های وان و ارومیه را تصرف کرده است. از همین رو نیز در سال ۸۲۱ سردار آشوری موثریص آشور را به منطقه ارومیه فرستادند تا هم جلوی پیشرویهای ایشپوئینی را بگیرد و هم شر سینه فرمانروای محلی آنجا را تقویت کند بنابر یک کتیبه آشوری موثریص آشور به دریای مغرب رسیده است در متن کتیبه دریای غروب خورشید که باید مقصود دریای خزر بوده باشد و نه آنگونه که میپندارند دریاچه وان یا ارومیه در آن روزگار و حتی تا

سده چهارم پ.م. دریای خزر و دریای سیاه را جزئی از دریای مدیترانه می پنداشته اند که خود در اسناد آشوری معمولاً دریای غربی خوانده شده است در برابر دریای شرقی یعنی خلیج فارس و اقیانوس هند