کتاب فلسفه ای برای زندگی روش کهن رواقی

مکتب رواقی همراه با آکادمی افلاطون لوکئوم ارسطو و باغ اپیکور، یکی از چهار مکتب عمده فلسفی در یونان باستان بود که قریب به سیصد سال به رشد و بالندگی خود در آن سرزمین ادامه داد. سپس بین رومیان مقبولیت فراوان یافت و نزدیک به دویست سال با استقبال جمعی کثیر از اندیشمندان آن دیار روبه رو شد؛ از دولتمردی چون سنکا (۴) ق.م) - ۶۵ م گرفته تا برده ای آزاد شده همچون اپیکتتوس (۵۰-۱۳۸) م) و امپراتور روم مارکوس اورلیوس (۱۲۱ - ۱۸۰ م). خوشبختانه آثار این سه نویسنده به دست ما رسیده است؛ آثاری که از دوره رنسانس به این سو تحسین بسیاری را برانگیخته است. گرچه فلسفه رواقی در کل پیچیده است و مباحث بسیاری از متافیزیک و کیهان شناسی گرفته تا دستور زبان را شامل میشود آثار این سه رواقی بزرگ روم بر اندرزهای عملی و راهنمایی کسانی تمرکز دارد که در جستجوی بهروزی و خوشبختی اند. به یاد دارم هنگامی که دانشجوی فلسفه بودم بعد از مطالعه و بررسی اندیشه های ارسطو در کتاب درسی آن دوره که عمدتاً تاریخ فلسفه ی فردریک کاپلستون بود نوبت به فلسفه های بعد از ارسطو می رسید که مکتب رواقی بخش نسبتاً عمده ای از آن را به خود اختصاص می داد.

با این حال موسونیوس به جهت تبعید شدنش مأیوس و ناامید نشد. او به گیارا و ساکنانش به ویژه ماهیگیران علاقه مند شد. خیلی زود چشمه ای را کشف کرد که آن جا را قابل سکونت تر می ساخت. رنج تنهایی موسونیوس با سرازیر شدن مریدان فلسفی به آنجا کاسته شد.

بعد از مرگ نرون موسونیوس به روم بازگشت. خیلی نگذشته بود که امپراتور و سپاسیانوس همۀ فیلسوفان را از روم اخراج کرد، هر چند به نظر می رسید موسونیوس را از این امر معاف کرده باشد. (۱۳) اما بعدها موسونيوس هم تبعید شد و در حدود سال صد میلادی درگذشت.

به قول موسونیوس ما باید به مطالعه فلسفه بپردازیم، چه در غیر این صورت چگونه می توانیم به داشتن زندگی نیک امیدوار باشیم؟ (۱۴) به علاوه مطالعه فلسفه باید ما را شخصاً و عمیقاً تحت تأثیر قرار دهد؛ در حقیقت هنگامی که فيلسوفی سخن می راند باید مخاطبانش را به لرزه درآورد و آنها را خجالت زده کند و با اتمام کلامش به جای آن که مخاطبان را به تشویق و کف زدن وادارد آنان را در سکوت فروبرد (۱۵) به قول اپیکتوس ظاهراً موسونیوس این توانایی را داشت که شنوندگان خود را به سکوت وادارد چرا که آنها احساس میکردند موسونیوس درست همان ویژگی هایی را که آنان سعی در کتمانشان دارند، مطرح می کند. (۱۶)

موسونیوس همچنین معتقد بود که عمل به فلسفه مستلزم دست کشیدن از جهان نیست - آن چنان که اپیکوریان توصیه میکردند - بلکه باید در امور اجتماعی مشارکت جدی داشت از این رو در این باره می اندیشید که شاگردانش چگونه باید در عین چنین مشارکتی آرامش رواقی خود را حفظ کنند. موسونیوس علاوه بر این که معتقد بود فلسفه باید عملی باشد، 

فلسفه رواقی یکی از رایج ترین و محبوب ترین مکاتب فلسفی در روم باستان بود. نویسنده این کتاب خود آموزه های فلسفه رواقی را در زندگی به کار میبندد و در اثر حاضر تجارب شخصی اش را با خواننده در میان میگذارد خوانندگان این کتاب می آموزند که چگونه دلهره و نگرانی را به حداقل برسانند و چگونه گذشته را فراموش کنند و به چیزهایی بیندیشند که هم اکنون تحت کنترلشان است؛ به علاوه یاد می گیرند چگونه با توهین سالمندی و وسوسه جستجوی ثروت و شهرت مقابله کنند در یک کلام فلسفه ای برای زندگی به مخاطبان نشان میدهد که چطور به ناظران فکور زندگی خود بدل شوند. اگر در همان حال که امور روزمره خود را انجام میدهیم به خود بنگریم و بعداً درباره آن تأمل کنیم به سرچشمه های ناراحتی و رنج پی میبریم و سرانجام از آن دوری میکنیم این گونه است که رواقیان به زندگی با کمترین رنج و بیشترین خشنودی امید میبندند.