کتاب تاریخچه ی فلسفه

کتاب حاضر، تاریخچه‌ای جذّاب است که به معرّفی متفّکران بزرگ فلسفة غرب می‌پردازد و مهم‌ترین نظریات آن‌ها را دربارة دنیا و روش بهتر زیستن بررسی می‌کند. مؤلّف در فصل‌های چهل‌گانة این کتاب کوتاه، مخاطب را به گشت‌وگذار در عمده‌ترین نظریات تاریخ فلسفه می‌برد. او داستان‌های جالب‌توجّه و اغلب عجیب‌ و غریبی دربارة مرگ و زندگی فلاسفه‌ای بازگو می‌کند که مخاطب را به تأمّل وامی‌دارند. مؤلّف در این کتاب نه‌تنها تاریخچة فلسفه را به شکلی قابل ‌درک روایت می‌کند، بلکه ما را به فکر کردن، بحث کردن، استدلال کردن و سؤال کردن ترغیب می‌کند.

مردی که زیاد سؤال می‌کرد سقراط و افلاطون . حدود ۲۴۰۰ سال پیش مردی در آتن به جرم زیاد سؤال کردن به مرگ محکوم شد. قبل از او هم فلاسفه‌ای وجود داشتند، ولی این موضوع تنها در مورد سقراط بالاگرفته بود. اگر فلسفه یک قدیس حامی داشته باشد، آن سقراط است. سقراط با آن بینی سربالا، هیکل چاق، ظاهر ژنده و کمی عجیب برازنده به نظر نمی‌رسید. ولی با آن ظاهر زشت و اغلب کثیف، بسیار باجذبه و واجد هوشی فوق‌العاده بود. همه در آتن معتقد بودند کسی مانند او نبوده و احتمالاً در آینده هم نخواهد بود. او منحصربه‌فرد بود و درعین‌حال بسیار آزاردهنده. به نظر خودش خرمگسی بود با نیشی گزنده. خرمگس‌ها حشراتی آزاردهنده‌اند، ولی آسیب جدی وارد نمی‌کنند. بااین‌حال، همه آتنی‌ها چنین دیدگاهی نداشتند. برخی او را دوست داشتند؛ و برخی دیگر نفوذ او را خطرناک می‌دانستند. او در جوانی جنگجویی شجاع بود که در جنگ‌های پلو پونزی علیه اسپارت ها و متحدانشان جنگیده بود. در میان‌سالی در بازار پرسه می‌زد، جلو ... سعادت واقعی ارسطو با آمدن یک چلچله تابستان نمی‌شود.» شاید گمان کنید این عبارت متعلق به شکسپیر یا شاعر بزرگ دیگری است. به نظر می‌رسد که همین‌طور باشد. درواقع، این عبارت برگرفته از کتاب ارسطو تحت عنوان اخلاق نیکوماخوس است. ارسطو این کتاب را به پسرش نیکوماخوس اهدا کرد و نام آن را هم از نام پسرش گرفت. منظور او از این عبارت این بوده است که همان‌طور که رسیدن یک چلچله رسیدن تابستان را نوید نمی‌دهد بلکه فقط نوید یک روز گرم را می‌دهد، لحظات موقت لذت هم نشان‌دهنده سعادت واقعی در زندگی نیستند. ازنظر ارسطو سعادت واقعی سعادت موقت نبود. و نکته عجیب این‌که او معتقد بود کودکان نمی‌توانند شاد و سعادتمند باشند. این احمقانه به نظر می‌رسد. اگر بچه‌ها نمی‌توانند شاد باشند پس چه کسی می‌تواند؟ ولی همین نکته نشان‌دهنده تفاوت طرز فکر او با ماست. کودکان در آغاز راه زندگی هستند و زندگی را به‌طور کامل درک نکرده‌اند. او معتقد بود سعادت واقعی مستلزم عمری طولانی‌تر است. ما هیچ‌چیز نمی‌دانیم پورون هیچ‌کس چیزی نمی‌داند و حتی دراین‌باره هم نمی‌توان اطمینان داشت. نباید به آنچه واقعیت می‌نامید متکی باشید. شاید اشتباه کرده باشید. همه‌چیز را می‌توان زیر سؤال برد و درباره همه‌چیز می‌توان شک ورزید. پس بهترین راه این است که ذهنی بازداشته باشید. اطمینان نکنید تا ناامید نشوید. این‌یکی از تعالیم اصلی فلسفه شک گرایی است، فلسفه‌ای که صدها سال در یونان باستان و بعدها در روم موردتوجه بود. اکثر شک گرایان افراطی برخلاف افلاطون و ارسطو مخالف داشتن اعتقادات راسخ در هر زمینه‌ای بودند. پورون (حدود ۳۶۵-۲۷۰ ق.م)، فیلسوف یونان باستان، مشهورترین و احتمالاً افراطی‌ترین شک گرای همه دوران بود. زندگی او بدون شک زندگی نامتعارفی بود. شاید گمان کنید درباره موضوعات مختلف اطلاعاتی دارید. مثلاً، می‌دانید که در حال حاضر مشغول خواندن این کتابید. ولی شک گرایان این موضوع را هم زیر سؤال می‌برند.