کتاب راه های ابریشم نشر مرکز

بچه که بودم یکی از عزیزترین وسایلم نقشه ی بزرگی از جهان بود نزدیک تختم به دیوار بود و هر شب خیره به آن خوابم میبرد کم کم اسم و جای همه ی کشورها را از بر شده بودم، پایتخت ها را می دانستم و اقیانوسها و دریاها و رودهایی را که به آنها میریخت میشناختم. نام رشته کوه های بزرگ و بیابانهای پهناور که با حروف خوابیده نوشته شده بود تا جلب توجه کند، ماجراجویی و خطر را تداعی می کرد و برایم هیجان انگیز بود.

بزرگتر که شدم از جغرافیای محدود درسهای مدرسه مان کلافه بودم. دنیا را در اروپای غربی و آمریکا خلاصه میکرد و کاری با بقیه ی دنیا نداشت. از حضور رومی ها در بریتانیا می گفت از حمله ی سال ۱۰۶۶ نرمانها به آن جا از هنری هشتم و خاندان تو دور از جنگ استقلال آمریکا، از صنعتی شدن دوره ی ویکتوریا از نبرد شم از ظهور و سقوط آلمان نازی ولی نقشه ام را که نگاه میکردم میدیدم از خیلی جاهای دنیا در درس جغرافی مان حرفی نیست. در جشن تولد چهارده سالگی ام هدیه ای که از پدر و مادرم گرفتم کتابی بود از یک مردم شناس به نام اریک ولف او حق مطلب را گفته بود گفته بود در تمدنی که راحت طلب ها برای ما نوشته اند یونان باستان روم را میزاید روم اروپای مسیحی را می زاید اروپای مسیحی رنسانس را می زاید رنسانس سیاسی روشنگری را می زاید روشنگری دموکراسی و انقلاب. صنعتی را می زاید و از وصلت دموکراسی با صنعت ایالات متحده زاییده می شود که حق زندگی آزادی و جست و جوی خوشبختی را به ارمغان می آورد. دیدم این عین قصه بود که برای من هم گفته بود ورد پیروزی سیاسی و فرهنگی و اخلاقی غرب اما این قصه درست نبود. جور دیگری هم می شد به تاریخ نگاه کرد؛ جوری که گذشته را تنها از چشم برنده های تاریخ معاصر نبیند. از خوش حالی پر درآوردم پس جاهایی از دنیا که چیزی از آنها در مدرسه به ما نمی گفتند زیر...

و طولی نکشید که امکان آن را به دست آورد ژوئیه ی ۱۱۸۷/ ربیع الثانی ۵۸۳ صلاح الدین با پیش دستی، دوراندیشی و غافل گیری شهسواران پادشاهی بیت المقدس را در قرون حطین به دام انداخت و در نبردی سهمگین تقریباً همه ی جنگاوران غربی را کشت یا گرفت. اعضای فرقه های جنگجویی که اسیر شدند خاصه تندروهایی مانند شهسواران معبد و «شهسواران بیمارستان» که مایل به سازش با هیچ جمعیت غیر مسیحی نبودند بدون تشریفات اعدام شدند. صلاح الدین شخصاً رنو دو شاتیون را گردن زد بحث بر سر این که آیا رنو مسئول اصلی کشتار صلیبیان بود یا نه هنوز ادامه دارد؛ با این حال همه ی تقصیر شکست لاتینیها و پیروزی مسلمانان به گردن او افتاد. واقعیت هر چه بود کمتر از دو ماه بعد از این نبرد بیت المقدس به آرامی تسلیم شد و پس از آن که برای مردم شهر امان گرفتند دروازه هایش را به روی فاتحان مسلمان گشود. ۶۱ سقوط بيت المقدس ضربه ی تحقیر آمیزی به جهان مسیحی و آسیب بزرگی به روابط اروپا با شرق بود. هضم آن برای حکومت پاپ آسان نبود و گویا اوربان سوم تا خبر شکست حطین را شنید جان داد مراسم عزاداری را جانشین او گرگوری هشتم برگزار کرد. او به پیروانش گفت علت سقوط قدس نه تنها گناهان اهالی آن بلکه گناهان ما و کل امت مسیح (ع)» است. او هشدار داد که قدرت مسلمانان رو به افزایش است و پیش خواهد رفت مگر این که جلو آن گرفته شود. او از همه ی شاهان و امیران و اربابان و شهرهای مسیحی خواست که اختلافاتشان را کنار بگذارند و به آنچه روی داده است پاسخ بدهند سخن او در واقع اعتراف صریحی بود به این که برخلاف ادعای دینداری و پرهیزگاری شهسواران دست بالا را سودجویی و همچشمی و بگومگو در میان ایشان داشت. پاپ گفت علت سقوط قدس این بود که مسیحیان پای ایمان خود نایستادند. گناه و پلیدی بر آنان غلبه کرده بود. 

این پیام ناگوار و برانگیزنده آناً اثر خود را گذاشت و اندکی بعد مقتدرترین سه مرد غرب به تدارک لشکر کشی تلافی جویانه ای پرداختند. پس از آن که ریچارد اول پادشاه انگلستان و فیلیپ دوم پادشاه فرانسه و فریدریش بارباروسا امپراتور آلمانی روم مقدس سوگند خوردند بیت المقدس را پس بگیرند منطقی بود که گمان رود این فرصت دست داده است که نه تنها قدس بلکه همه ی جایگاه مسیحیت در خاورمیانه را پس بگیرند اما این تلاش نیز که در سال های ۱۱۸۹ - ۱۱۹۲ صورت گرفت به شکستی مفتضحانه انجامید. فریدریش فرسنگها دورتر از میدان پیشنهادی نبرد به هنگام عبور از رودخانه ای در آسیای صغیر غرق شد. در میان رهبری بر سر اهداف راهبردی بحث در گرفت و اختلافها لشکریان را از حرکت بازداشت.

بسیار فراتر از تاریخ راه های ابریشم این کتاب به راستی تاریخ جدید افشاگری درباره ی جهان است که میتواند تصورات ما را در این مورد که از کجا آمده ایم و به کجا میرویم دگرگون کند. از خاورمیانه و بی ثباتی سیاسی اش تا چین و رشد اقتصادی اش این منطقه ی پهناوری که از بالکان به سمت شرق تا استیها و جنوب آسیا را در بر می گیرد در سالهای اخیر به کانون توجه جهانی منتقل شده است. برای فهم اهمیت شهرها و کشورهایی که در این مسیرهای تجاری پیچیده قرار گرفته اند. فرانکوین به ما می آموزد که باید نخست از تاریخ شگفت انگیز آنها آگاه شویم. فرانکوپن راستای تازه ای به شناخت ما از جهان میبخشد. ابتدا در راه های ابریشم بود که شرق و غرب از طریق بازرگانی و کشور گشایی که منجر به نشر اندیشه ها و فرهنگها و دین ها شد. با یکدیگر برخورد کردند. از ظهور و سقوط امپراتوری ها تا گسترش دین بودا و مسیحیت و اسلام و تا جنگ های بزرگ قرن دوازدهم این کتاب نشان میدهد که سرنوشت غرب چگونه همواره پیوندی ناگسستنی با شرق داشته است.