کتاب داستان های ایران باستان

در این کتاب، داستان‌هایی چند از متون کهن ایران به فارسی امروزی برگردانده شده است. متن اصلی این داستان‌ها به زبان‌هایی بوده که امروز رایج نیست و فقط گروهی خاص به آن زبان‌ها آشنا هستند. داستان‌های کتاب متنوع است و شامل عناصر طبیعی، اسطوره¬ای و تاریخی‌اند. همه داستان‌های انتخاب‌شده در میان اهل ادب شهرتی خاص دارند. این کتاب می‌تواند، برای مخاطبان جوان گوشه‌ای از ناشناخته‌های فرهنگ و آداب‌ورسوم ایران پیش از اسلام را روشن کند.
کتاب حاضر از ۱۱ بخش تشکیل‌شده که بخش اول «آرش کمان¬گیر» نام دارد. از متن اوستایی تشتریشتو آثار الباقیه بیرونی نام‌گذاری شده است. نویسنده در این بخش به ستیز میان ایران و توران و نقش آرش کمانگیر در این واقعه می‌پردازد.
بخش بعدی که با عنوان «هرمزد و اهریمن» نام‌گذاری شده است، متن آن از متن پهلوی و بندهشن بزرگ گرفته‌شده است. در این فصل بیان می‌شود که در حقیقت زردشتیان به وجود ۲ نیرو به نام نیکی و بدی اعتقاد داشتند که یکی سرچشمه نیکی و خوبی اما دیگری سرچشمه شر و بدی است. درنهایت میان خیر و شر که همان هرمزد و اهریمن است درگیری به وجود آمد و درنهایت اهریمن شکست خورد اما برای از بین بردن دنیای نیکی و خیر، دیوان، پریان و شیاطین بسیاری را به وجود آورد.
بخش سوم با عنوان «داستان جمشید» نگارش یافته است و متن آن از فصل سوم متن اوستایی وندیداد گرفته‌شده است. یکی از داستان‌های بسیار کهن ایران، داستان جمشید و توفان برف و سرمایی است که در زمان وی روی داد. این داستان از اوستا بیان‌شده و با داستانی که در شاهنامه فردوسی درباره جمشید می‌خوانیم، تفاوت دارد.
در شاهنامه، جمشید یکی از پادشاهان باستانی ایران شمرده‌شده اما در اوستا جمشید نخستین فردی است که نگاهبانی جهانی را که هرمزد خدای بزرگ ایرانیان ساخته بود به عهده گرفت و در پرورش آدمیان، جانوران و گیاهان کوشید. در روزگار او بیماری و مرگ و پیری وجود نداشت. بنابر اوستا، جمشید رمه‌های فراوان و نیکوداشت و مردی خوش‌سیما بود، ازاین‌رو در اوستا جمشید نیک چهره و خوب رمه خوانده می‌شود.
بخش چهارم با عنوان «فرشته باران و دیو خشکی» اختصاص پیداکرده است. متن آن از بخش اوستایی تشتریشت و متن پهلوی بندهشن بزرگ گرفته‌شده است.
بخش بعدی «فره ایزدی» است که متن آن از متن اوستایی زامیاد یشت گرفته‌شده است. ایرانیان قدیم پادشاهان و پیامبران خود را صاحب فره ایزدی می‌دانستند. فره ایزدی نشان لطف خداوندی بود. شاهان ایران از برکت آن فرمانروایی می‌کردند و اگر ناسپاسی می‌کردند و هرمز از آنان روی می‌تافت فره از آنها دور می‌شد. دیوان اهریمنی که پیوسته در پی آزار آفریدگان هرمزد بودند.
بخش ششم به «زادن زردشت» پرداخته است. متن آن از متن پهلوی دینکرت گرفته‌شده است. در این بخش آمده از روزی که اهریمن بدنهاد نخستین بار به جهان هرمزد حمله برد، هرمزد تا سه هزار سال به ساختن و پرداختن جهان ما مشغول بود و اهریمن از بیم پیروزی هرمزد و شکست خویش در قعر دوزخ مدهوش افتاده بود. در سه هزار سال دوم اهریمن با دیوان و پریان به جهان ما هجوم آورد و آفریدگان هرمزد را به آفات اهریمنی آلود و تاریکی، بیماری، درد، نیاز و خشم را به این جهان آورد و آب، خاک، گیاه و مردم را آزار کرد.
بخش هفتم با عنوان «داستان آفرینش» نام‌گذاری شده و متن آن از متون پهلوی و پارتی مانوی گرفته‌شده است.
«جنگ رستم و دیوان» عنوان بخش بعدی کتاب بوده که از متن سغدی گرفته‌شده است. سرگذشت رستم بزرگ‌ترین قهرمان داستان‌های ایران از روزگار قدیم در ایران رایج بوده است. فردوسی شاعر نامدار داستان دلاوری‌های او را در شاهنامه آورده و به‌تازگی افسانه‌ای درباره جنگ رستم و دیوان به‌دست‌آمده که به این صورت در شاهنامه نیست، اصل این داستان به زبان سغدی است که یکی از زبان‌های ایرانی است و در آسیای مرکزی رواج داشته و مردم سمرقند و بخارا به آن سخن می‌گفته‌اند و امروز ازمیان‌رفته است.
بخش نهم به نگارش درباره «زریر و ارجاسب» اختصاص‌یافته که از متن پهلوی یادگار زریران گرفته‌شده است. زریر پهلوان نامدار برادر شهریار ایران گشتاسب بود. در زمان گشتاسب، زردشت ظاهر شد و مردم را به‌راستی و پاکی و یزدان‌پرستی خواند. گشتاسب آیین زردشت را پذیرفت و به یاری و پشتیبانی وی برخاست. ارجاسب پادشاه توران از گشتاسب خواست تا به آیین دیرین خود بازگردد که گشتاسب نپذیرفت، بنابراین جنگ درگرفت و داستان زریر داستان دلاوری‌های پهلوانان ایرانی در این جنگ است.
بخش دهم به داستان «داریوش بزرگ و گوتا» پرداخته که از متن فارسی باستان «کتیبه بزرگ داریوش در بیستون» و تاریخ هرودوت گرفته‌شده است. کمبوجیه پسر کورش وقتی به پادشاهی رسید به مصر لشکرکشی کرد و در زمان بازگشت، شنید که شخصی به نام برادرش بردیا ادعای تخت و تاج کرد. بنابراین کمبوجیه نیرنگ گوماتا را که به‌دروغ مدعی پادشاهی شده بود و خود را برادر کمبوجیه می‌خواند، فاش کرد و وی را از بین برد.
در بخش یازدهم نویسنده به «سرگذشت اردشیر پاپکان» پرداخته که از متن پهلوی کارنامگ اردشیر پاپکان گرفته‌شده است. اردشیر پاپکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی است که بر اردوان آخرین پادشاه اشکانی پیروز شد و شهریار ایران شد. درباره زندگی او داستان‌ها و افسانه‌های بسیار میان ایرانیان رایج شد. بیشتر این داستان‌ها در کتاب کارنامه اردشیر پاپکان که شرح زندگی اردشیر است، گردآمده است. این اثر از کتاب‌های کهن ایران محسوب می‌شود و به زبان پهلوی نوشته‌شده است.