کتاب بنیان های اندیشه سیاسی شهید بهشتی

در جهان پرتلاطم امروز آیات پرشور الهی و کلام روح بخش معصومین و زمزم لا يزال معارف شیعه مرهم جانهای خسته و سیراب کننده تشنگان هدایت و رهایی جویندگان از ظلمتهای نفس است. عالمان دینی و عارفان حقیقی غواصان این اقیانوس بیکران معرفت اند که گوهرهای ناب علوم قرآن و اهل بیت علیهم السلام را به دست آورده و به مشتاقان حقیقت عرضه مینمایند و عالمان آگاه و هادیان دلسوز که عمر خویش را صرف تتبع و تحقیق در آثار علمی شیعه نموده اند، عباد الله را به مصداق كريم «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ»، با كلام نغز و لطيف خود به راه سعادت دعوت کرده اند.

بشر عصاره نظام خلقت و برترین موجود آفرینش است. جوامع بشری، تجلی رشد و تکامل انسان ها هستند؛ عصاره جوامع انسانی و گل سرسبد آنها دانشمندان و متفکران می باشند. سامان و پیشرفت جهان و جوامع بشری مدیون اندیشه اندیشمندان است؛ اگرچه اغلب، سیاستمداران در ظاهر نقش اساسی را ایفا میکنند شاید بهتر است بگوییم جامعه مطلوب بر محور اندیشه اندیشمندان سیاسی می چرخد

اخراج از بهشت، مقدمه نوعی خودکفایی و بروز استعدادها و تکاپوی خلاق است و حرکتی است از مرحله پیش ساختگی به مرحله خودسازی هبوط گرچه به دنبال عصیان است اما طرد و نفرت دائم بر نمی انگیزد و با استغفار و خودآگاهی مورد رحمت قرار میگیرد. رابطه خدا با انسان، نه موضع گیری خصمانه است و رقابت چون خدا غنی بالذات و قادر مطلق است که اگر همه انسانها از فرمانش سرپیچی کنند به او زیانی نمی رسد و در او کمبودی حاصل نمیشود، لذا از نگرانی و حسد به دور است. وانگهی عصیان انسان نه با قدرت حاکمانه ای است که دست خدا را ببندد، بلکه با همان قدرت انتخاب و نیروی اراده ای است که خدا به او عطا کرده است. خدا انسان را در روی زمین خلیفه قرار داد، یعنی حاکمیت و سلطه زمین برای اوست که بر آن حکمی راند و در آن تصرف کند و این نه تنها در زمین که در آسمان نیز مواهب سماوی که قابل مهار کردن و تصرف انسان هاست در چنبر تسخیر آنان قرار داده شده است. خدا را نه از آفرینش سلطه انسانها بر طبیعت واهمه ای است که او را بر این تشویق میکند و از او میخواهد تا زمین را آباد کند و از نیروهای نهفته کوه ها و دشت ها بهره برگیرد و راز کرامت انسان این حاکمیت و قدرت تصرف و تسلط بر خشکی و دریاست. انسان در بینش قرآن نه موجودی پیش ساخته و محکوم طرح جبری تقدیر است و نه موجودی تهی و رها و بر خود واگذار شده در محیطی تاریک و بی هدف بلکه انسان سرشار از استعدادها و تمایلات و انگیزه ها و سائقه ها است، همراه نوعی رهبری درونی و هدایت فطری که اگر آلوده نگردد به سوی حق فراخوانده می شود و استعداد یافتن آگاهی و مهارتهای خلاق در عین حال این انسان حامل بار امانت الهی است که همان شعور و اراده نافذ است که مسئولیت زاست و هم رمز انسانیت انسان است و این موهبت بزرگ همان است که آسمانها و زمین و کوه ها یارای پذیرش آن را نداشتند و برازنده آن نبودند چون واجد استعداد و لیاقت حمل آن نبودند و انسان توانست نیروی انتخاب و اراده آزاد را بپذیرد.

بر اساس مبانی انسان شناسی شهید بهشتی انسانها با یکدیگر برابر هستند و هیچگونه امتیاز طبقاتی بی جا برای افراد وجود ندارد؛ زیرا خداوند انسانها را فارغ از رنگ نژاد و جنسیت و مذهب برابر آفریده است و بر اساس همین مبانی است که همه افراد بهره مند از حقوق و آزادی های اجتماعی هستند. ایشان می فرمایند: دین آسمانی اسلام اینگونه امتیازات ناروا را به کلی الغا کرده است و در اسلام امتیاز طبقاتی به هیچ وجه و هیچ رنگ وجود ندارد.