کتاب به سوی دوزخ ای بی گناهان

گروه فرهنگ و ادبیات هنر آنلاین: «بۆ دۆزه‌خ، ئه‌ی بی‌گوناهان»، نخستین نمایشنامه‌ای است که به قلم بختیار علی، رمان‌نویس مطرح کرد سال ۲۰۲۱ در انتشارات رهند سلیمانیه چاپ و منتشر شد. این اثر با عنوان «به‌سوی دوزخ ای بی‌گناهان» با ترجمه عباس (آراکو) محمودی اواخر سال ۱۴۰۰ در نشر افراز به چاپ رسید.

محمودی درباره این کتاب به هنر آنلاین گفت: آنچه مرا به ترجمه این نمایشنامه برانگیخت ایده جدید، شگفت و فرم متفاوت روایت بود آن‌هم در ژانر و فرمی متمایز از رمان که بختیار علی بیشتر با آن شناخته می‌شود. اهمیت «به‌سوی دوزخ ای بی‌گناهان» این است که نکات مهمی از فلسفه‌ اگزیستانسیالیسم را در خود دارد و همچنین یادآور داستان آغازین خلقت و تبعید آدم و حواست.

او بعد تراژیک این نمایشنامه را وجود دوزخی آن دانست و افزود: در این کتاب، آدم‌ها باوجود محکومیت و شکنجه‌های هولناک، همچنان در سکوت ابدی خویش از شرایط موجود سپاسگزار هستند و یا آن‌که تاب چنان وضعیتی را ندارند و رهایی‌شان را در مرگ می‌بینند و به آن تن می‌دهند. نمایشنامه تصویری است که در آن انسان تک‌وتنها زیر فشار قدرت با ایجاد احساس گناه، تباه و له می‌شود.

محمودی با این توضیح که نویسنده در کتاب به روابط خشونت، سیستم و افراد جامعه پرداخته است، ادامه داد: این‌که آدم‌ چگونه به‌آرامی، تن به این خشونت خواهد داد و جامعه تبدیل به دوزخی نهانی خواهد شد که بیشتر جامعه آن را به‌صورت مطیع و فرمان‌بردار می‌پذیرند وعده‌ای اندک مانند شخصیت (مصطفی رهبر) در این نمایشنامه تن به این وضعیت نمی‌دهند و بازی‌ای که قدرت و سیستم به راه انداخته را نمی‌پذیرد.

او همچنین در پاسخ به این پرسش که مشکلات ترجمه به‌ویژه نمایشنامه چیست؟ اظهار داشت: یکی از مشکلات، چگونگی انتخاب زبان

محاوره یا شکسته‌نویسی است، این مشکل اغلب در ترجمه‌ها به چشم می‌خورد. در این کار سعی کرده‌ام از نحو خاصی پیروی کنم چراکه تنها شکستن کلمات لزوماً، آن‌ها را عامیانه که نه محاوره‌ای نمی‌سازد و زبان محاوره از نحو خاصی پیروی می‌کند. البته باید یادآوری کنم زبان شخصیت‌ها یا آدم‌های نمایشنامه برخلاف متن مبدأ یا متن اصلی که تا حدودی به علت قابلیت زبان کردی که چندان، اختلافی میان زبان نوشتاری و محاوره نیست.

محمودی اضافه کرد: مبنای کار این بوده تا آنجایی که ممکن است، زبان و لحن گفتاری شخصیت‌های نمایشنامه یک‌گونه نباشد و هیچ تفاوتی به لحاظ تکه کلام‌ها، آهنگ جمله‌ها و بافت کلی گفتار نباشد. لزومی هم ندارد زبان نمایشنامه کاملاً یکدست باشد. ترجمه‌ هر کتابی تا حدودی نیازمند نوعی پیشینه‌ تحقیق یا سیر مطالعاتی است. برای این نمایشنامه، انتخاب لحن و زبان در اولویت بود، ضرورت دیدیم به دوباره خوانی کارهای حمید سمندریان، بهرام بیضایی و قاسم هاشمی نژاد بپردازم، به‌ویژه چند بار خوانی ترجمه‌های سمندریان از فردریش درونمات. باید گفت سیر مطالعاتی در چگونگی انتخاب لحن و زبان آدم‌های نمایشنامه راهگشا بود.