کتاب مرگ با تشریفات پزشکی آنچه پزشکی درباره مردن نمی داند

در رشته پزشکی خیلی چیزها یاد گرفتم اما میرایی در میان آن ها نبود. در همان ترم نخستی که وارد رشته پزشکی شده بودم جنازه ای سرد و چغر به من دادند تا تشریحش کنم، اما این تشریح صرفاً برای شناخت آناتومی بدن انسان بود و نه فهم میرایی. کتاب های درسی مان تقریباً هیچ مطلبی درباره سال خوردگی سستی و مرگ نداشتند. این فرایند چگونه پیش می رود؟ آدم ها چگونه واپسین لحظات زندگی شان را تجربه میکنند؟ و این فرایند چه تأثیری بر اطرافیان آنها میگذارد؟ از نظر ما و استادانمان، هدف تعلیمات پزشکی این بود که یاد بدهد چطور زندگیها را حفظ کنیم اما ایجاد آمادگی برای افول و مرگ جزء اهداف آن به حساب نمی آمد.

یادم می آید یک بار در جلسه ای یک ساعته به رمان کلاسیک تولستوی با نام مرگ از سمینارهای هفتگی موسوم به بیمار دکتر بود. این سمینارها گوشه ای از کوششهای نظام آموزش پزشکی بود برای اینکه ما را پزشکانی انسانی و چند بعدی تر بار بیاورد. در آن ایوان ایلیچ پرداختیم و در آنجا درباره میرایی و فناپذیری بحث کردیم. 

وقتی پدرم به موفقیت رسید مقدار زیادی پول به زادگاهش فرستاد. با این پول کمک کرد که پدر و خواهر و برادرانش خانه های تازه ای بسازند آب تمیز و تلفن به روستا بیاید و سیستم آبیاری برپا شود تا اگر احیاناً بارشهای جوی خوب نبود مشکلی برای محصولات پیش نیاید. حتی یک کالج روستایی هم در آن نزدیکی ساخت که به اسم مادرش بود. اما همه می دانستند که او خانه و کاشانه اش را ترک کرده و دیگر قرار نیست به آنجا برگردد. هر چند نحوه رفتار آمریکایی ها با سالمندانشان برای پدرم ناخوشایند بود، اما می دانیم که پدر بزرگم به آن سن بالا رسیده بود چون عموها و عمه هایم، برخلاف پدرم خانه را ترک نکرده بودند. بنا به نوستالژی هایمان خیال میکنیم که طالب نوعی از کهن سالی هستیم که پدر بزرگم داشت. اما ما این نوع کهن سالی را نداریم چون واقعاً آن را نمی خواهیم. الگوی تاریخی این ماجرا واضح است. آدمها به محضی که زمینه و فرصت جدا شدن از آن نوع زندگی برایشان فراهم شده آن را ترک کرده اند.

نکته جالب اینجاست که به نظر میرسد سالمندان از اینکه فرزندانشان آنها را ترک میکنند چندان ناراحت نیستند. مورخان یافته اند که در عصر صنعتی اگر سالمندان را به حال خود رها میکردند به لحاظ اقتصادی ضربه نمی خوردند و ناراضی نمی بودند. هم زمان با رشد اقتصادی نوعی تغییر در الگوهای مالکیت اموال اتفاق افتاد. وقتی فرزندان خانه را ترک میکردند و در سودای فرصتهای بهتر به جایی دیگر می رفتند، والدینی که سنشان بالا رفته بود میدیدند که میتوانند زمین ها و مایملکشان را به جای آنکه برای فرزندانشان به ارث بگذارند اجاره بدهند یا حتی بفروشند. افزایش درآمدها و نظام پرداخت مستمری به مرور افراد بیشتری را قادر می ساخت که دارایی هایشان را جمع کنند و پس انداز داشته باشند. همین ماجرا به آنها اجازه می داد که بتوانند زندگی شان در دوران پیری را تحت کنترل اقتصادی داشته باشند و در نتیجه باعث میشد که دیگر لازم نباشد تا لحظه از کار افتادگی یا مرگ کار کنند. به این شکل بود که کم کم مفهوم اساسی بازنشستگی شکل گرفت ...

به دنبال توسعه و پیشرفت در عرصه های تغذیه بهداشت و مراقبت های پزشکی امید به زندگی که سال ۱۹۰۰ زیر پنجاه سال بود تا دهه ۱۹۳۰ به بالای شصت سال رسید.