کتاب بنیان شهر

شهرگرایی سیاره ای اصطلاحی است که نظریه پردازان معاصر در قرن بیست و یکم برای توصیف جریان شهری شدن شتابان در مقیاس جهانی از آن استفاده کردند. بر اساس پیش بینی های سازمان ملل متحد جمعیت کره ی زمین در سال ۲۰۵۰ به حدود نه میلیارد نفر میرسد که از این میزان بیش از ۷۰ درصد در نواحی شهری زندگی خواهند کرد ظهور چنین پدیده ی غول آسایی با مختصات و خصلت های متفاوت به عصر سرمایه داری کلاسیک سوداگرانه بر میگردد که با عبور از عصر سرمایه داری صنعتی (فوردیستی)، تقریباً از آغاز دهه ی ۱۹۷۰ میلادی، وارد عصر سرمایه داری فراصنعتی (پسافور دیستی / فناوری محور شده است و به عقیده ی فرید من و ولف الگوهای شهرنشینی و دگرگونی در پیکره ی جغرافیایی شهرهای معاصر نیز بیش از هر چیز به این الگوهای سرمایه داری بین المللی مربوط می شود. امروزه شهرها با ایجاد و بازتولید انباشتهای متراکم که اتکای آن بر جریان دیالکتیکی ،اطلاعات دانش فناوری سرمایه شبکه ها و اعتبارات جهانی برای تولید انباشت توزیع و مصرف سرمایه است - موجودیت های فضایی» و «فضاهای یکپارچه ای متفاوت از گونه های پیشین خود را شکل داده اند که سرنوشت بشر را در کلیتی واحد به هم گره زده است. پیدایش مفاهیمی نظیر سلسله مراتب شهری جهانی جهانشهرها و سیاه چاله ها و ظهور گفتمانهایی نظیر چرخش فضایی» و «فشردگی...

بنابراین بهره وری و مزیت رقابتی برای شرکت ها حیاتی است و تلاش برای دستیابی به این نوع اعمال نفوذ تأثیرات مهمی بر ابعاد زمانی و مکانی تولید دارد. شبکه ی زمین شهری در زمینه ی روابط بیرونی شهر از طریق اقتصادهای انبوه انباشت نقش مهمی در این میان ایفا می کند. از مشخصه های جامعه ی سرمایه داری شکافهای عمیق طبقاتی است که در یک سوی آن مالکان مدیران، متخصصان و دیگر جناح های اجتماعی اند که به طرزی نابرابر از شرایط موجود نفع میبرند و در سوی دیگر کارگران حقوق بگیر قرار دارند، که در محیط کار و جامعه از نظر اجتماعی و اقتصادی به شدت زیر دست و تابع اند. ساختار اجتماعی دقیق این طبقات و مرز میان آنها در مکان ها و زمان های مختلف متفاوت بوده است، اما این طبقات در کل تاریخ سرمایه داری از ارکان اساسی کار و زندگی بوده اند. آنچه بیش از همه در این بررسی اهمیت دارد منطق عملیاتی و تأثیرات فیزیکی این ویژگیهای پایه ای سرمایه داری ـ یعنی واحدهای سودآور و رقابتی تولید و روابط طبقاتی مرتبط با آنها - است که عمیقاً در ساختار فضایی شبکه ی زمین شهری حک شده است.

در عین حال، شبکه ی زمین شهری به طور دائم در معرض تغییرات ساختاری و ماهوی چشمگیری قرار دارد که نشان دهنده ی پویایی تکاملی جامعه ی سرمایه داری است. این پویایی خود حاصل منطق انباشت بر مبنای نیاز دائمی شرکت ها به سرمایه گذاری مجدد سود به منظور ارتقای محصولات و فرایندهای تولید یا در نظر گرفتن احتمال ریسک خروج از بازار رقبای کارآفرین تر است. انباشت به نوبه ی خود با گرایش های دراز مدت سرمایه داری به رشد مستمر و تغییرات کیفی ثابت (یعنی توسعه آشکار میشود این گرایشها گاه در چارچوب روابط اجتماعی نسبتاً پایدار تولید پیش میرود و گاه دگرگونی اساسی این امور را موجب می شود. وقتی انباشت در یک دوره ی زمانی رشد آرام نسبتاً پایداری دارد، می توانیم به موازات آن نظام روابط اجتماعی و اقتصادی را به عنوان یک رژیم انباشت (۵) یه (۵) یا به عبارتی، آن گونه که در کل این کتاب به کار میبرم به عنوان موجی از توسعه ی سرمایه داری شناسایی کنیم. هم چنین استدلالم این است که طبق آنچه در فصل یکم اشاره شد، سه نظام كاملاً مشخص سرمایه داری اولیه سرمایه داری فوردیستی و سرمایه داری شناختی - فرهنگی را میتوان در قرن بیست و یکم شناسایی کرد که هر یک مرتبط با گونه ی متمایزی از شهرنشینی است.