کتاب سقوط گوندولین به پیوست سقوط گوندلین و سقوط تروآتالکین و کتاب دوم انه اید

در مقدمه برن و لوتین متذکر شدم که در نود و سه سالگی این کتاب (احتمالا) آخرین کتابی است که با ویرایش من در مجموعه طولانی آثار به جای مانده از پدرم منتشر می شود. واژه «احتمالاً» را از این رو به کار بردم که آن زمان دو دل بودم آیا میشود با سقوط گوندولین یعنی سومین اثر در مجموعه قصه های بزرگ رفتاری مشابه با داستان برن و لوتین داشت؟ ولی این موضوع را بسیار نامحتمل میدانستم و بنابراین گمان میبردم که برن و لوتین آخرین کار من خواهد بود. گمان من خطا از آب درآمد هر چند باید بگویم که در نود و چهار سالگی سقوط گوندولین بی تردید آخرین کار من خواهد بود. در این کتاب از روی روایتی پیچیده از رشته های حوادث در متون مختلف میبینیم که سرزمین میانه چگونه به سوی پایان دوران اول پیش میرود و استنباط پدر من از این تاریخ که بر اساس طرح او میبایست در طول سالیان دراز تحقق می یافت تا سرانجام در بهترین شکل خود به زیر آب برود چگونه بوده است. داستان سرزمین میانه در روزگاران پیشین همیشه ساختاری در حال تغییر داشته است. تاریخ من از آن دوران که بلاشک طولانی و پیچیده است طولانی بودن و پیچیدگی اش را وامدار این جوشش بی پایان است توصیفی جدید مضمونی جدید نامی جدید و بالاتر از همه پیوندهای جدید پدر من در مقام خالق در مورد تاریخ بزرگ تعمق میکند و در حین نوشتن از عنصری جدید که وارد داستان شده آگاه میشود. من این موضوع را با مثالی کوچک اما در خور توجه که ممکن است در سایر موارد نیز روشنگر باشد نشان میدهم یکی از مشخصه های مهم سقوط گوندولین سفر تور آدمیزاد به اتفاق همراهش و رونوه برای یافتن شهر پنهان الفی گوندولین است. 

برای پاییدن آن برون گاه فرستاده است. در میان دود و دم آتش سوزی تور گروه خویش را به درون کوهستان و گذرگاه سرد 
کریستورن (صخره عقابان هدایت میکند در آنجا گرفتار کمین می شوند، اما با دلاوری گلور فیندل (سرکرده) خانگیان زرین گل اهل گوندولین که جان خویش را در نبرد تن به تن با یک بالروگ بر روی قله ای فدا میکند و مداخله تورو ندور نجات می یابند. 
بازماندگان به سیریون میرسند و عازم سرزمینی که در مصب آن قرار دارد - آبهای سیریون - میشوند. حال پیروزی مورگوت تکمیل شده است. 
داستانی که در این شکل فشرده بیان شده تغییر چندانی نسبت به آنچه در قصه سقوط گوندولین آمده، نداشته است اما با این حال گسترشهای قابل توجهی صورت گرفته است. در اینجاست که تور قصه در دودمان اداین یاوران الف قرار می گیرد او به پسر هور برادر هورین تبدیل میشود - که پدر قهرمان تراژیک تورین تور امبار است پس تور پسر عموی تورین بود. همچنین از اینجا داستان کشته شدن هور در نبرد اشکهای بیشمار پدیدار میشود نک. ص. (۱۱۱) و اینکه همسرش ریان در میدان نبرد به جست وجوی پیکر وی می پردازد و در همانجا میمیرد تور پسر آنان در هیتلوم باقی ماند و «آدمیان عهدشکن که مورگوت پس از آن نبرد به هیتلوم روانه ساخته بود او را به بردگی گرفتند (ص ۱۱۱)، اما از چنگ آنان گریخت و تنها در بیشه و بادیه به زندگی پرداخت. 
در نسخه های اولیه داستان یک تفاوت عمده در مقایسه با تاریخ روزگاران پیشین وجود دارد و آن کشف وادی تو ملادن است که در میان کوهستان محیط پنهان است. در طرح واره ای برای اساطیر (ص. (۱۰۹) آمده است که مردم تورگون از نبرد بزرگ نیرنایت آرنویدیاد اشکهای بی شمار گریختند و از وقوف مورگوت پنهان شدند چرا که در مکانی مخفی در تپه ها دیده و رانشان که به بالاترین نقاط صعود می کردند وادی پهناوری را یافتند کاملاً محصور در رشته تپه هایی که ارتفاعشان هرچه به میانه نزدیک میشد کاستی می گرفت.

مورگوت شریر از در خود انگیاند بر قوای نظامی عظیمی فرمان می راند. در مقابل مورگوت اولمو که او را فرمانروای آنها میخوانند. سخت ایستادگی می کند. در میان این ستیزه خدایان شهر زیبا و کشف ناشدنی گوندولین قرار دارد. سازندگان و ساکنان این شهر الفهای اولدوری اند که روزگاری در والینور، سرزمین خدایان ساکن بودند. اما علیه حکمرانی صاحب خانه شوریدند و به سرزمین میانه گریختند. مورگوت بیهوده در پی آن است که شهر پنهان شگفت انگیز را بیاید، حال آنکه خدایان در والینور از مداخله درباری اولمو که قصد دفاع از شهر را دارد. امتناع می ورزند. تور پسر عموی تورین به این داستان وارد میشود با هدایت نادیدنی اولمو، تور به گوندولین سفر میکند و در آنجا مقام مییابد او با ایدریل دخت تورگون پیوند زناشویی میبندد و آنها صاحب پسری به نام آثار ندل میشوند. اما تقدیری هولناک در انتظارشان است؛ چرا که مورگوت به واسطه خیانتی تنگین، پورشی ویرانگر را با بالروگها، اژدهایان و اورکهای بی شمار علیه آنان تدارک می بیند. پس از نابودی پسر تور زنده میماند و در داستان بعدی قصه اثارندل به زندگی خود ادامه می دهد. داستانی که تالکین هرگز فرصت نوشتن آن را نیافت؛ البته طرح وارد آن از منابع مختلف در این کتاب گردآوری شده است. پس از برن و لوتین کریستوفر تالکین با همان روش تاریخ در تسلسل» به نگاشتن سقوط گوندولین پرداخت از زبان جی آر آر تالکین این نخستین داستان حقیقی این دنیای خیالی بود و در کنار برن و لوتین و فرزندان مورین یکی از سه «قصه بزرگ روزگاران پیشین است.