کتاب فرهنگ سبک شناسی

هنگام بحث درباره سبک شناسی باید از دو منظر به این موضوع توجه کنیم نخست حوزه سبک شناسی و دوم شیوه های آن روزگاری نه چندان دور سبک شناسی را رویکرد زبانی به ادبیات تلقی میکردند؛ آنچه در این رویکرد اهمیت داشت، فقط برجسته نمودن مسائل زبانی در سبک شناسی بود با گذشت زمان پیوند سبک شناسی با ادبیات گسترده تر نشان داده شد و نظام سبک شناسی حلقه واسط میان زبان شناسی و نقد ادبی معرفی شد. امروزه، اما باید از منظری دیگر به این دانش بنگریم به نظر میرسد در دوران کنونی سبک شناسی حلقه پیوند دهنده حوزه های مختلف ادبیات است؛ به دیگر سخن، تصور دانش های ادبی بدون سبک شناسی ناممکن است حتی در چشم اندازی گسترده تر حوزه های دیگر مانند تلویزیون انواع تبلیغات تجاری و غیر تجاری، شبکه های اجتماعی و سایر رسانه ها در نظام سبک شناسی جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند؛ به تعبیری دیگر سبک شناسی دیگر منحصر به حوزه ادبیات و زبان نیست بلکه هر روز قلمرو آن گسترده تر میشود. از طرفی میتوان گفت در میان دانشهای ادبی، سبک شناسی تلاش می کند با به کارگیری شیوه ها و ابزار عینی پژوهشهای نظام مندتر و علمی تری در عرصه ادبیات ارائه نماید. شاید همین مختصه باعث شده سبک شناسی در مقایسه با دیگر علوم ادبی، بیشتر کانون توجه قرار گیرد و محققان از چشم اندازهای متنوع به این موضوع بپردازند و نظریه ها و آثار مختلفی را در این عرصه پدید آورند؛ نظریات و آثاری که در روزگار ما شتابی دوچندان گرفته است بخش پایانی کتاب حاضر که در بردارنده منابع سبک شناسی است مؤید این موضوع است.

در عوض، بیشتر فرآیندهای مادی که بر تن در گزیده شرح و بررسی کرده، قهرمان مؤنث را به شیوه ای به عنوان هدف کنشها نشان میدهد که جایگاه منفعل او را برجسته می کند. همان گونه که سیمپسون اذعان میکند برتن به صورت تحریک آمیزی برای جنبه ای سیاسی در تفسیر متنی استدلال میکند و چنین القا مینماید که پیوندهای میان تحلیل ادبی و دیدگاه سیاسی به وضوح از طریق روشهایی نظام مند و متعهد به اصول می توانند بیان شوند (سیمپسون (۲۰۰۴: ۱۸۵ -۱۸۶) که به ویژه برای تلاش سبک شناسی فمینیستی مناسب به نظر میرسد. تمرکز بر پیوند میان ابعاد سیاسی و اجتماعی تحلیل زبانی - ادبی در جای دیگری به طور موفقیت آمیزی پذیرفته شده است. در مجموعه مقالاتی درباره نوشتار زنانه که ولز (۱۹۹۴) منتشر کرده است پژوهندگان زن نه تنها درباره فواید بلکه پیرامون ضرورت توجه به فمینیست از منظر ابزارهای زبانی پژوهش کرده اند آنان با به کاربردن روش شناسی یا چهارچوب نظریه های زبانی دستوری، واژگانی کاربردی گفتمانی تحلیلی دقیق و اصیل درباره متنی ادبی» یا دسته ای از متون ارائه می دهند تا مستقیماً به مسائل و ایده های مطرح شده در نظریه ادبی فمینیستی، نقد و زبان شناسی درباره جنسیت و سبک بپردازند ولز، ۱۹۹۴، ص vii). سنتی را که برتن بنا نهاد میتوان در بحثهای مشارکینی مشاهده نمود که درباره حضور فراگیر مسائل و نگرانیهایی جنسیتی در انواع مختلف گفتمان و نیز در بازه های زمانی مختلف بحث و در تمام مدت برای شرح چنین مسائلی توسط چارچوبهای زبانی تلاش میکنند. بدین سان جفریز (۱۹۹۴) مقوله تقابل را در شعر معاصر زنانه بررسی می کند ورینگ (۱۹۹۴) نقشهای مجهول و منقاد و فرمان پذیر را که عموماً با قهرمانان داستانی های عامه در ارتباط هستند بررسی میکند و کالوو (۱۹۹۴)، بر تکنیک های گفتمانی ای تمرکز میکند که سیلیا در آنچه دلخواه تو است اثر شکسپیر (۱۵۵۹)، به کار می برد به ویژه تکنیکهای ادب مثبت او مورد توجه است به نظر میرسد این تمرکز بر کار متنی اساساً در دهه ۱۹۹۰ نقصان نیافته است همان گونه که میتوان آن را در اثر اخیر جفریز (۲۰۰۷) درباره تجليات متني پيکره مؤنث دید. علی رغم وفاداری به تمرکز زبانی ابتدایی این تک نگاری روشی را بررسی میکند که توسط آن به جسم زنان پرداخته شده است، درباره آن صحبت شده و به لحاظ متنی در مجله های زنان ساخته شده است.

سبکشناسی مطالعه روشهای آفرینش معنا در ادبیات و دیگر متون از طریق زبان است. امروزه تصور دانش های ادبی بندون سبکشناسی بسیار دشوار است. حتی در چشم اندازی گسترده تره حوزه های دیگر مانند تلویزیون انواع تبلیغات تجاری و غیر تجاری شبکه های اجتماعی و سایر رسانه ها در نظام سبکشناسی جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند. سبکشناسی دیگر منحصر به حوزه ادبیات و زبان نیست و هر روز قلمرو آن گسترده تر میشود. کتاب حاضر در واقع دانش نامه ای است که توانسته ضمن معرفی شاخه ها، اصطلاحات متفکران و منابع اصلی سبک شناسی پیوند این دانش را با حوزه های دیگر نشان دهد. مطالب این کتاب علاوه بر جامعیت با ارائه شناختی تازه از مسائل دانش سبک شناسی، می تواند راهنمای پژوهشهای نو و متفاوت در این حوزه باشد.