کتاب ساختهای زبان فارسی و مسئله ترجمه قرآن

فارسی در ترجمه قرآن کریم ۳۹

الوادِي الْأَيْمَنِ (قصص، (۳۰) کرانه وادی ایمن (خرمشاهی) ترجمه صحیح کناره راست آن وادی.

۱-۳-۱- وقتی چند اسم به یکدیگر اضافه شوند و تتابع اضافات پدید آید اگر بخواهیم یکی از آن مضافها را توصیف کنیم در زبان عربی صفت را پس از آخرین مضاف الیه می نهند ولی در زبان فارسی صفت هر مضاف پس از خود آن مضاف میآید چند مثال قرآنی آیاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى (نجم ۱۸)

رَبُّ أَبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ ( شعراء، (۲۶) ؛ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى (اعراف، (۱۳۷)؛ أَسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَام (الرحمن، (۷۸) ؛ وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِكْرام (الرحمن، (۲۷) : حديث ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ (ذاریات (۲۴)؛ خَزَائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزِيزِ الْوَهَّابِ (ص، (۹)؛ أَسْمِ رَبِّكَ الْعَظيمِ (واقعه، (۷۴) : اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى (اعلى، (۱) ؛ ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى (ليل، ۲۰).

دو نمونه نادرست از ترجمه های معاصر اینهاست الف. وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَ الإكرام (الرحمن، (۲۷) ذات پروردگار صاحب جلالت و اکرام تو» (آیتی). ذو الجلال و الاكرام صفت وَجْه است ولی مترجم آن را صفت «رَبِّ» گرفته اند. ب. لَقَدْ رَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى (نجم (۱۸) «همانا دید از آیتهای پروردگار خویش بزرگتر را (معزّى) . الكبرى صفت آیات است، اما مترجم آن را مفعول رأی دانسته اند. ۲-۳-۱. گاه در زبان عربی ترکیب اسم مضاف ] + مضاف اليه + صفت مضاف» مبدل به اسلوب «اسم + جار و مجرور + صفت اسم » می شود. اعم از آنکه جار و مجرور متعلق به همین اسم باشد یا به فعل قبلی در جمله متعلق باشد. در چنین مواردی نیز باید در ترجمه فارسی - برخلاف عربی ابتدا صفت اسم و سپس جار و مجرور را بیاوریم. چند مثال قرآنی از این ۱. مراد از تتابع اضافات در بحث حاضر به کار رفتن بیش از یک مضاف و مضاف الیه است. نمونه را بنگرید به آیات رعد، ۲۲ / اسراء، ۱۰۰ / مريم، ٢ / ص، ٩ / غافر، ٣١ اعلی ۲۰.

کسانی هستند که با قرآن همانند متنی معمولی برخورد می کنند که واژگان آن کنار هم و چیده شده اند و کسانی هم هستند که فقط واژه ها را ترجمه نمی کنند، بلکه کل قالب، و كل آن نظم و وزن را حفظ میکنند و برای آن هم اعتباری قائل اند. دسته اول که خیلی ذوق شعری ندارند سعی میکنند که در ترجمه، چیزی کم یا زیاد نشود و واژه همان طور که در فرهنگ لغت آمده ترجمه شده، واوی جا نیفتد، ضمیر و جواب شرط دقیقاً سر جای خودش بیاید. اینها یک جمله فارسی معمولی انشا می کنند ولی کسی که برای آهنگین و موزون بودن قرآن جایگاهی قائل باشد، فهم و دریافت آن زبان عربی برای او متفاوت است. قرآن ادبیاتش هم معجزه است، صرفاً چند قاعده کلامی یا مجموعه ای از احکام فقهی نیست که با زبانی معمولی ادا شود