کتاب منطق کاربردی

کتاب منطق کاربردى، به منظور آموزش منطق به کسانى تدوین شده است که سابقه‌‏اى دراز در این رشته ندارند. آموختن منطق را نباید منحصر به طلاب علوم دینى و دانشجویان رشته فلسفه دانست. منطق ابزارى است که به کار همه کسانى مى‏‌آید که با استدلال و بحث علمى سروکار دارند. امید است این کتاب علاوه بر طلاب علوم دینى و دانشجویان، مورد استفاده عموم دوستداران دانش قرار گیرد.

منطق را ابزارى براى راهبرى اندیشه و سنجش آن و یافتن صواب و خطاى فکر مى‌‏دانند. در این صورت همه کسانى که با اندیشه سروکار دارند، به نوعى نیازمند منطق نیز هستند. بنابراین تدوین کتابى که بتواند در عین استوارى علمى، براى همگان مفهوم افتد و به‏ کارگیرى آن ممکن گردد، کارى ضرورى و البته مشکل است. روزآمد کردن نمونه‏‌ها و آوردن منطق در متن گفتگوهاى روزمره نیز از ویژگیهاى یک متن مناسب درسى است که نگارنده تلاش کرده است تا از عهده این مهم برآید. ثمربخشى منطق در آن است که ضمن فراگیرى قواعد آن، مهارت به‏ کارگیرى آن قواعد نیز در انسان افزایش یابد. کتاب حاضر، با جهت‏‌گیرى کاربردى، کوشیده است تا در هر مبحث از مثالهاى فراوان بهره جوید و فراگیران را در تمرینها با نمونه‏‌هاى عینى زیادى مواجه سازد تا مهارت به ‏کارگیرى منطق در آنها افزایش یابد. همچنین به دلیل آنکه بخش مهمى از منطق به‏ کار شناخت خطاهاى اندیشه و مغالطات مى‌‏آید، حجم زیادى از کتاب حاضر به معرفى انواع مغالطات و لغزشگاههاى گوناگون اندیشه پرداخته است. فراگیرى این بخش مى‏‌تواند خاطره‏‌اى شیرین از منطق‏‌آموزى، در ذهن و ضمیر دانشجویان و طلاب علوم دینى بر جاى گذارد.

گفتیم که علم حصولی یا تصور است یا تصدیق تصورات و تصدیقات بخش بزرگی از معلومات انسان را تشکیل میدهد و نکته مهم این است که علاوه بر راه حس و تجربه که موجب میشود معلومات تصوری و تصدیقی ما افزایش یابد، خود ذهن نیز چنان قدرتی دارد که با دخل و تصرف در معلومات پیشین تصورات و تصديقات جدیدی ایجاد مینماید با استفاده از تشبیه کارخانه می توان چنین گفت که کارخانه ذهن پس از دریافت مواد خام با دخل و تصرف و تجزیه و تحلیل آنها دست به تولید میزند و تصورات و تصدیقات جدیدی به وجود می آورد. البته در این فرایند از معلومات تصوری معلومات تصوری و از معلومات تصدیقی معلومات تصدیقی حاصل میشود. منظور از تفکر منطقی همین تلاش ذهن در رسیدن از معلومات تصوری و تصدیقی قبلی به معلومات جدید است. تفکر منطقی معمولاً با یک سؤال آغاز میشود که ذهن را در برابر امر مجهولی قرار میدهد اگر پاسخ سؤال قبلاً در معلومات پیشین وجود داشته باشد ذهن از حافظه خود استفاده می کند و پاسخ آن سؤال را می یابد؛ اما اگر پاسخ سؤال در میان معلومات قبلی نباشد، ذهن با تلاش و جستجو در میان معلومات پیشین خود سعی میکند با انتخاب مقایسه و تلفیق تصورات یا تصدیقهای مناسب به کشف امر مجهول نایل شود.

مثلاً در پاسخ به این سؤال که شعر چیست؟ ذهن برای روشن کردن مفهوم مجهول «شعر»، در میان مفاهیم و تصورات معلوم دست به انتخاب زده با استفاده از چند مفهوم ،معلوم مفهوم شعر را روشن میکند و مثلاً می گوید: «شعر یعنی کلام موزون و دارای قافیه یا در پاسخ به این سؤال که چرا نقره هادی الکتریسیته است؟ ذهن در میان معلومات تصدیقی خود جستجو نموده، مثلاً چنین می گوید نقره فلز است و هر فلزی هادی الکتریسیته است؛ پس نقره هادی الکتریسیته است.