کتاب کارگاه روش ترجمه عربی - فارسی ؛ فارسی - عربی

کتاب حاضر برای دانشجویان رشته الهیات (کلیه گرایشها) به ویژه رشته علوم قرآن و حدیث در مقطع کارشناسی به‌عنوان منبع اصلی درس «ترجمه از عربی به فارسی 1 و 2» هر کدام به ارزش 2 واحد تدوین شده است. امید است علاوه ‌بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.

مؤلف هدف از نگارش این کتاب را وارد کردن دانشجویان به عرصه عملی ترجمه متون عربی بیان می‌کند. وی در طرح‌نامه تدوین این کتاب، با هدف سامان‌دهی به برداشتی درست از ترجمه در ذهن نوآموزان، در سه درس نخست کتاب به بیان کلیاتی درباره ترجمه و برخی مسائل نظری آن پرداخته و سپس در درس‌های چهارم تا ششم، درباره چگونگی معادل‌یابی تک‌واژه‌ها و انواع ترکیب‌ها سخن گفته است. در ادامه، در درس‌های هفتم تا دهم به ترجمه جمله‌های اسمیه و فعلیه می‌پردازد و سپس از روش برگردان انواع جمله از نظر زمان بحث می‌کند. در درس‌های یازدهم و دوازدهم نیز روش ترجمه برخی از مفاهیم فعلی عربی را نشان داده و در پایان، در درس‌های سیزدهم تا پانزدهم به معرفی ساختارهای خاص عربی و نحوه برگردان فارسی آنها می‌پردازد. از درس چهارم به بعد، در پایان هر درس، قطعه‌ای از متون کهن یا معاصر به همراه توضیح نکته‌های ترجمه‌ای آورده شده است تا فضای کلاس ترجمه در عمل بازسازی شود و دانشجویان از نزدیک با شیوه برگردان متون جدید آشنا شوند.

پس از انتشار چاپ سوم کتاب کارگاه روش ترجمه عربی - فارسی فارسی - عربی) همراه با ویراست دوم مؤلف با پیشنهاد برخی از استادان و دانشوران گرانمایه درباره تدوین و ارائه ویراست سوم آن مواجه گردید؛ از این رو مترصد فرصتی بود که به این کار مبادرت کند و از این رهگذر تغییراتی در راستای بهینه سازی کتاب در ویراست سوم آن به عمل آورد. اما در این میان و پیش از آنکه ویراست سوم را تقديم اسمت کند و مقدمات اعمال تغییرات جدید در متن کتاب فراهم شود چاپ های چهارم پنجم ششم و هفتم کارگاه روش ترجمه با همان وضعیت پیشین از راه رسید و روانه بازار کتاب شد و این چنین انتشار ویراست سوم اثر، عملاً به هشتمین نوبت چاپ آن موکول شد.

به هر حال مؤلف اکنون ضمن تشکر و قدردانی از همه کسانی که به انواع گوناگون او را در خصوص تألیف اثر ناقابل خود و تقدیم ویراستهای بعدی از آن مورد لطف قرار داده اند و با تقدیم احترام به آن دسته از دانشجویان عزیز که این اثر را پاسخگوی نیازهای خود در حوزه ترجمه متون عربی به فارسی و در عرصه ای محدودتر در حوزه ترجمه متون فارسی به عربی یافته اند، ویراست جدید را ارائه می کند؛ به ویژه آنکه اطلاع یافته است که این کتاب به گونه های متفاوت در پاره ای از مراکز علمی و پژوهشی و دانشگاهها مبنای تدریس و تدرس واقع شده است.

ترجمه جمله ها (۱) جمله های اسمیه و فعلیه ۷۷

۲. ضمیر؛ مانند: «المعلم هو؛ معلم، او است.

مصدر مؤول؛ مانند: «الخير أن تُساعد الناس؛ نیکی، کمک کردن به مردم است نیکی آن است که به مردم کمک کنی جمله فعلیه یا اسمیه).

الف) جمله اسمیه؛ مانند: «أحمد أبوه عالم؛ پدر احمد عالم است. «الرجل قلبه

طاهر قلب آن مرد پاک است. ب) جمله فعلیه؛ مانند: «أحمد ذهب إلى المدرسة؛ احمد به مدرسه رفت؛

أحمد ذَهَبَ أبوه؛ پدر احمد رفت. چنانچه خبر در جمله اسمیه عربی خود جمله ای جداگانه باشد، اصل در ترجمه انتقال درست مفهوم جملات است نه لزوماً برابریابیهای دستوری در برگردان انواع جملات از عربی به فارسی بر همین اساس در ترجمه عبارات عربی بالا جمله های احمد پدرش عالم است آن مرد قلبش پاک است» و «احمد

پدرش رفت را پیشنهاد نمی کنیم. د شبه جمله ظرف یا جار و مجرور؛ مانند: «العصفور تحت الشجرة»؛

گنجشک زیر درخت است. «المعلم في الصف؛ معلم در کلاس است. نکته مهم آنکه در جملات اسمیه عربی در بسیاری از موارد، ظرف و مضاف الیه آن یا جار و مجرور به کار رفته اساساً خبر نیست و در این صورت، نباید با «خبر» اشتباه گرفته شود؛ مانند: «المُعَلِّمُ جَالِسٌ في الصف»؛ معلم در کلاس نشسته است و جار و مجرور في الصف در آن در حقیقت قیدی است که به جمله اصلی افزوده شده است.

به هر حال در در صورتی که خبر در جمله اسمیه اسم فاعل باشد میتوان آن را به فعل معلوم ترجمه کرد؛ مانند: «هذا النوع من الشعر مختص بالعصر الأموى؛ اين نوع شعر به عصر اموی اختصاص دارد مُختص - يختص؛ چنان که اگر خبر، اسم مفعول باشد، می توان آن را به فعل مجهول ترجمه کرد؛ مانند: «هذه الرواية منقولة من راو ثقة؛ این روایت از یک راوی ثقه نقل شده است (مَنْقُولَةٌ = نُقِلَت تُنقل).

افزون بر این هرگاه بنا بر دلایل دستوری مبتدا مؤخر و خبر مقدم شده باشد،