کتاب نامه به پدر

نامه به پدر داستانِ كوتاه، قصه يا رمان نيست. متنى علمى، فلسفى، سياسى و مذهبى هم نمى‌باشد؛ دست‌كم به اين هدف نگاشته نشده است. به‌سادگى يك نامه است. نامه پسرى به پدرش، اما اين پسر فرانتس كافكا است، گويا كافكا نامه را به مادر مى‌دهد تا به پدر برساند، مادر پس از خواندن نامه از روى نيك‌خواهى آن را به پدر نمى‌دهد بدون اين‌كه كافكا را از تصميم خود آگاه كند.

در اين اثر پيش از هر چيز با حقيقتى به‌تمامى عريان، با صداقتى كم‌نظير و تكان‌دهنده در داورىِ خود و ديگران روبه‌رو هستيم. نامه به پدر، گرچه به اين هدف نوشته نشده، مسائل تربيتى، خانوادگى و روانكاوى متعددى را بسيار موشكافانه پيش رو مى‌نهد، از اين‌رو بسيار درخورِ تعمق است.

منبع: ناشر کتاب

نامه به پدر كه هرگز به دست مخاطبش نرسيد، نمايان‌گر صادقانه‌ترين كوششى است كه نويسنده در آن، زيرين‌ترين لايه‌هاى روابط خانوادگى را كاويده و از اين منظر بسيارى از دردمندى‌هاى جان و روانش را با رويكردى روانكاوانه، غناى هنرمندانه بخشيده است. نامه چنين آغاز مى‌شود :

پدر بسيار عزيزم،

به‌تازگى پرسيدى، چرا به نظر مى‌آيد از تو مى‌ترسم…

خانواده‌اى كه كافكا در آن پرورش يافت، پدرى مستبد، مادرى خرافى و خواهرانى معمولى داشت. كافكا از پدرش حساب مى‌برد، مى‌ترسيد و تمام دوره‌هاى زندگى‌اش را زير سايه‌ى وحشت از پدر گذراند.

هرمان كافكا بازرگانى خودساخته و تنومند، قوى‌بنيه، پرسروصدا و فرانتس كافكا نويسنده‌اى باريك‌اندام و حساس و روشن‌فكر بود كه بيش‌تر عمر خود را در زادگاهش، پراگ، گذراند. اگرچه كافكا بسيار پرانرژى و بنا به گفته‌ى دوستانش، آرام و مسحوركننده بود، هيچ‌گاه موفق به بيرون آمدن از زير يوغ پدر و فرار از خودعداوتى او نشد. البته

بعدها در زندگى‌اش به انواعِ گوناگون رژيم‌هاى سلامتى براى بالابردن قدرت جسمانى‌اش روى آورد.

در برابر پدر احساس حقارت مى‌كرد و هميشه با مخالفتِ پدرى مواجه بود كه نوشتن را اتلاف وقت مى‌دانست.

پدر هيچ‌گاه به اين‌كه به پسرش يأس و نوميدى مى‌آموزد، توجه نكرد. تفكر پدر و خانواده بافت بسيارى از آثار كافكا را چه به‌صورت مستقيم و چه به‌صورت انتزاعى تشكيل داده است. پدر دكان‌دارى منفعت‌طلب بود با افكارى پدرسالارانه كه چيزى را نمى‌پرستيد جز كاميابى مادى و پيشرفت اجتماعى، مستبدى نفرت‌انگيز. كافكاى پدر در وُسك، روستايى منحصرآ يهودى‌نشين، در پنجاه مايلى جنوب پراگ بزرگ شد. پدرش، جاكوب، قصاب تشريفات مذهبى شهر بود، شغلى كه خانواده به‌سختى از آن گذران زندگى مى‌كرد، و آنان قادر به تهيه آن تجملاتى كه بعدها هرمان توانست براى فرانتس تهيه كند، نبودند. زمانى كه هرمان آن‌قدر بزرگ شده بود كه قادر به ارابه كشيدن شد، كارش اين شد كه اغلب در شرايط آب‌وهوايى بد، گوشت پاك را به مناطق دور برساند. شايد در نتيجه اين سبك زندگى مشقت‌بار، هرمان آموخت پسربچه‌اى قوى باشد و از همان اوان كودكى دريافت كه از زندگى چيزى بيش‌تر از اين مى‌خواهد. در سن چهارده‌سالگى خانه را ترك گفت، در نوزده‌سالگى به ارتش ملحق شد و در سال  1882 سرانجام به‌شكل شراكتى تجارت را شروع كرد و تجارت‌خانه‌اى را افتتاح كرد. همان سال با ژولى لووى آشنا مى‌شود و ازدواج مى‌كند.