کتاب فلسفه رنسانس از تاریخ فلسفه غرب 3

کتاب حاضر برای دانشجویان رشته فلسفه در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی «تاریخ فلسفه قرون وسطی تا رنسانس» به ارزش 4 واحد ترجمه شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.

این اثر چند ویژگی مهم دارد: ویژگی نخست، نحوه ورود به بحث است. کتاب به جای آنکه مستقیماً سراغ نویسندگان عصر رنسانس برود، پس‌زمینه فکری و فرهنگی این عصر را ترسیم می‌کند. از این رو، فصل نخست با شرحی فشرده و بصیرت‌آمیز از زمینه قرون وسطایی اندیشه رنسانس آغاز می‌شود. سپس در همین فصل مؤلفه‌های اساسی این عصر برشمرده و در بستر تاریخی خود نشانده می‌شوند. ویژگی دیگر کتاب، پیوستگی مطالب است. فصول دوم تا پنجم که به بیان مهم‌ترین جریان‌ها و اندیشمندان عصر رنسانس اختصاص دارد، به‌صورت یکپارچه و منسجم نوشته شده‌اند،‌ به‌طوری که خواننده به جای قطعاتی جداگانه از تاریخ اندیشه‌ها، با تصویری یگانه، همچون یک پرده بزرگ نقاشی، مواجه می‌شود. ویژگی دیگر، شیوه نویسندگان برای به پایان رساندن کتاب است. به جای رها کردن خواننده در نقطه‌ای نامعلوم و نامشخص، نویسندگان کوشیده‌اند در فصل پایانی به برخی از دیدگاه‌‌های متأخرین درباره اندیشه عصر رنسانس دست‌کم اشاره و گاه به‌ طور تفصیلی از آن‌ها بحث کنند.

فلسفه عصر رنسانس - یعنی فلسفه سده های پانزدهم و شانزدهم - برخلاف تحولات سیاسی و دینی ادبیات و هنر همان دوره و برخلاف فلسفه عهد باستان فلسفه عصر مدرن پس از بیکن و دکارت و حتی فلسفه قرون وسطی تنها در صد سال اخیر یا چیزی در همین حدود موضوع مطالعه جدی تاریخی بوده است و بیشتر تک نگاریهای مبسوط و ویرایش متون تنها از پایان جنگ اول جهانی به این سو منتشر شده اند. مساهمتهای تازه چنان عدیده و به وجهی چنان وسیع جسته و گریخته بوده اند که ضبط کتاب شناختی تک نگاری ها و ویراست های مربوط و به ویژه تحقیقات جامع یا جنبی متعلق به موضوع به طرزی روز افزون دشوار شده است. بنابراین، انتشار اخیر کتب راهنمای جامع به زبان انگلیسی علی الخصوص مایه مسرت است چرا که آنها درآمدها و آثاری مرجع خواهند بود چه برای محققان و غیر متخصصان و چه برای آموزگاران و دانشجویان علاقه به این حوزه را زنده نگاه خواهند داشت اطلاعات موجود را به سهولت در دسترس قرار خواهند داد و همچنین پژوهش بیشتر در مورد مؤلفان مسائل و پیوندهایشان را که تا کنون تجسس نشده بر جای مانده اند برخواهند انگیخت. کتاب هایی که مد نظر دارم عبارت اند از اومانیسم عصر رنسانس به قلم آرتور ربیل تاریخ فلسفه عصر رنسانس کمبریج، ویراسته چارلز بی اشمیت فقید، کوئنتین اسکینر اکهارت کسلر جیل کرای و کتاب حاضر - که چارلز بی اشمیت آن را آغاز کرد و بر این پی کوپنهاور به پایانش رساند این سه اثر جملگی از حیث دامنه و محتوا متفاوت اند و از این رو، بدون ملحق شدن به یکدیگر کامل نمی شوند ربیل خود را به اومانیسم عصر رنسانس....

استاگیرا آغاز و او را در مقام پیشوای همه فیلسوفان ستایش و آموزه اش را به عنوان آموزه ای سودمند، زیبا و مقدس تحسین کرد. اینکه لوفور اپیکوریها را مردود می شمرد و همان آثار هر مسی را که خود ویرایش کرده بود به باد انتقاد می گرفت، در خصوص مسیحی ای به پارسایی او امری متعارف بود اما در پرتو سرسپاری او به دیونوسیوس آریوپاگوسی و نیکولاس کوزایی، جای تعجب دارد که او افلاطون گرایان را به عنوان دشمنان شوم دین محکوم می کرد. نکته ناسازگار دیگری در خصوص نگرش لوفور به افلاطون گرایی علاقه او به احیاگران فلورانسی افلاطون گرایی یعنی مارسیلیو فیچینو و جووانی پیکو بود. او نخستین بار در ۱۴۹۱ - ۱۴۹۲ به ایتالیا سفر کرد زیرا قصد داشت با پیکو دیدار کند و پس از آن ترجمه فیچینو از آثار هر مسی را در سالهای ۱۴۹۴ و ۱۵۰۵ منتشر کرد مهم تر از آن اینکه آنچه لوفور را قادر ساخت ارسطو گرایی را علاوه بر نظامی سودمند و زیبا همچنین نظامی مقدس بداند الهیات باستانی بود - اسطوره ای به روایت فیچینو و پیکو درباره سرچشمه های فلسفه در نوعی الهیات باستانی شرقی لوفور در دیباچه درآمد خویش به ما بعد الطبیعه (۱۴۹۴) سرآغازهای «فلسفه الهی را به کاهنان مصری و جادوگران کلدانی که حکمت خویش را به فیلسوفان انتقال دادند رسانید فیلسوفانی که از میانشان آنان که بر مثل تأکید می ورزند افلاطون گرایان اند ولی آنان که دلایل الهی و سرمدی را دنبال می کنند ارسطو گرایان اند و الهياتشان ضمن هماهنگی و خویشاوندی چشمگیری با حکمت مسیحی همخوان و متحد است. لوفور اگرچه به لحاظ مرجح داشتن ارسطو بر افلاطون راه خویش را از فیچینو جدا کرد اما از این نظر با این فلورانسیهای بزرگ شباهت داشت که به زیر سطح هر متن فلسفی دست می یافت تا ژرف ترین معنای آن را دریابد. این راهبرد تأویلی که تبار آن بیشتر نوافلاطونی است تا مشائی او را قادر ساخت که در وهله اول درجاتی از پیشرفت روحانی را در نظام ارسطو بیابد - نظامی که از فلسفه طبیعی شروع میشد و از طریق فلسفه اخلاق به ما بعد الطبیعه فرا می رفت و در وهله دوم خود این نظام را فقط اولین مرحله از مراحل سه گانه ای تلقی کند که دو مرحله بالاترش عبارت بودند

این اثر چند ویژگی مهم دارد ویژگی نخست نحوه ورود به بحث است. کتاب به جای آنکه مستقیماً سراغ نویسندگان عصر رنسانس برود، پس زمینه فکری و فرهنگی این عصر را ترسیم می کند. از این رو فصل نخست با شرحی فشرده و بصیرت آمیز از زمینه قرون وسطایی اندیشه رنسانس آغاز می شود. سپس در همین فصل مؤلفه های اساسی این عصر برشمرده و در بستر تاریخی خود نشانده می شوند.

ویژگی دیگر کتاب، پیوستگی مطالب است. فصول دوم تا پنجم که به بیان مهم ترین جریان ها و اندیشمندان عصر رنسانس اختصاص دارد، به صورت یکپارچه و منسجم نوشته شده اند، به طوری که خواننده به جای قطعاتی جداگانه از تاریخ اندیشه ها، با تصویری یگانه، همچون یک پرده بزرگ نقاشی مواجه می شود. ویژگی دیگر شیوه نویسندگان برای به پایان رساندن کتاب است. به جای رها کردن خواننده در نقطه ای نامعلوم و نامشخص نویسندگان کوشیده اند در فصل پایانی به برخی از دیدگاه های متأخرین درباره اندیشه عصر رنسانس دست کم اشاره و گاه به طور تفصیلی از آنها بحث کنند.