کتاب گفت و گو با مردگان

در اثر پیش رو، ما با بیست و پنجمین مجموعه که مربوط به سال ۱۹۹۱ می‌شود، مواجه هستیم. در مجموعه منتخب این سال، بیست داستان می‌بایست به عنوان داستان‌های برتر، برگزیده می‌شد؛ و باز هم در میان نویسندگانش، نام جان آپدایک که این بار به عنوان برگزیده اول معرفی می‌شود و جویس کارول آتز به چشم می‌خورد. نتیجه‌ای که در همان وهله اول می‌توان گرفت، این است که ممارست در نویسندگی و به روز کردن اطلاعات و صد البته مهارت نگاشتن، خود می‌تواند دلیل برجستگی بی‌بدیل نویسندگان باشد.

اولین خاطره‌جویی از خانه، محو و نامشخص بود؛ مانند عکسی کهنه که با گذشت زمان رنگ‌پریده است. در طول جنگ جهانی دوم، خانواده او اتومبیل نداشتند و برای خروج از شهر آجری‌ای که پدرش در آن کار می‌کرد، مجبور بودند تا یکی کرایه کنند؛ و این موضوع آن‌قدر پسربچه ۱۲ ساله را خجالت‌زده می‌کرد که حتی نمی‌توانست به‌خوبی از شیشه اتومبیل به بیرون نگاه کند.

پسرک در مقابل تکان‌های اتومبیل، بوی تند لاستیک کف خودرو و دست پدرش که رگ‌های آن به‌خوبی نمایان بود و روی دنده حرکت می‌کرد، با خود کلنجار می‌رفت. چند مایل از دهکده‌ای که مزرعه در آن قرار داشت، دور شده بودند. جاده آسفالت از یک تپه بالا رفت، از کنار یک کلیسای کهنه سنگی گذشت و بعد به سطح صاف رسید؛ جایی که سرعتشان را کم کردند تا از جاده خاکی به مسیرشان ادامه دهند؛ جاده خاکی به‌قدری ماشین را تکان می‌داد که سرنشینان را دچار حالت تهوع شدیدی می‌کرد؛ حتی یک ساختمان هم به چشم نمی‌خورد. هیچ نشانی از تمدن نبود. به جز تک سیم تلفن که از روی تیرها می‌گذشت.

با یک دورِ دیگر، به یک جاده خاکیِ حتی باریک‌تر رسیدند. اتومبیل را متوقف کردند. جویی تا در را باز کرد همین که بوی چمن به مشامش خورد نتوانست مقاومت کند و بالا آورد. جزئیات را دقیق به‌خاطر نمی‌آورد، اما به یاد داشت که وقتی به خانه رسیدند اکثر مردم مزرعه آنجا بودند. کفش‌های پنبه‌ای و پشمی به پا داشتند و خیلی خجالت‌زده، مثل چهارپایانی که سرشان را پایین انداخته باشند، از سر راه آن‌ها کنار می‌رفتند. یادش می‌آید که آنجا دالانی وجود داشت پر از علف هرز و گِل؛ مرغ‌ها همیشه خدا آنجا پلاس بودند و سگ‌ها در روزهای گرم آنجا دست‌وپایشان را دراز می‌کردند و نفس‌نفس می‌زدند. چنین فضایی برای پسری در آن سن و سال دوست‌داشتنی و مجذوب‌کننده بود.

زمانی که آن‌ها، آن خانه و مزرعه هشتاد هکتاری را خریدند، او ۱۳ سال داشت. در باقی‌مانده باغچه‌های مقابل ورودی خانه زعفران و لاله کاشته بودند. یک درخت انگور هم از قبل آنجا روییده بود. وقتی بزرگ‌تر شد، حتی یادش هم نمی‌آمد که چطور و چه زمانی همه این اتفاق‌ها رخ داده بود. البته قسمت‌هایی از آن دالان هنوز در طویله مانده بود. یک‌بار حتی قسمتی از یک ستون گچی کوچک کنده‌کاری شده را به‌عنوان یادگاری به خانه خود در نیویورک برده بود. الگوی روی ستون به شکل یک دایره بود که سوراخی در وسط داشت، یک طرفش شبیه فلش و طرف دیگرش شکل ماهی بود. رنگ‌های لایه‌لایه آن شبیه به پولک‌های رنگارنگ بود. این ستون مدتی روی میز آپارتمانش ماند و بعد در کمد جای گرفت، جایی که کدوهای شکسته هالووین و دفترهای قدیمی به آنجا تبعید شده بودند. او هم مانند مادرش به‌سختی می‌توانست چیزی را دور بیندازد.

مطمئناً روزی را که همراه پدر و پدربزرگش دالان را خراب کرده بودند به خاطر می‌آورد. همان‌طور که کارهای قهرمانه دیگر را به یاد داشت: مثل خراب کردن دیوار بین دو اتاق طبقه‌ی پایین که با برداشتنش اتاق‌ها تبدیل به یک پذیرایی بزرگ شدند یا خراب کردن شومینه بزرگ و دودکش در آشپزخانه. جویی به یاد داشت که چطور سنگ‌های بزرگ را از پنجره زیر شیروانی به بیرون پرتاب می‌کرد.