کتاب تکنیک وجود آزادی

دستبندهای ذهن ساز

یک کتاب برای نویسنده اش خیلی پیشتر از تجربه خاصی شروع می شود که چه بسا او به عنوان آغاز بر میگزیند اما گاه ممکن است حادثه گذرایی باشد که وی مایل است به شکل گیری اولیه اثرش مرتبط سازد
مدتها پیش (فوریه (۱۹۷۴) نیویورک تایمز ستونی را از آنتونی له ویس به چاپ سپرد که حاکی از مصاحبه ای با یک دانشمند رفتار انگار روسی در لنینگراد بود.
دانشمند از آوازه ای برخوردار نبود اما گزارشگر آشکارا وی را نماینده دیدگاهی ذی نفوذ در اتحاد جماهیر شوروی نشان میداد دیدگاهی که روی هم رفته برای ما نیز از جانب دانشمندان رفتار انگار خودمان ناشناخته نیست. با این تفاوت که در اتحاد شوروی این دانشمندان میتوانند متوقع باشند که روشهایشان به طور گسترده مؤثر واقع افتد به طوری که این دانشمند شوروی با اطمینان توانست روزی را ببیند که تکنیکهای علم وی به طور کامل بشر شوروی جدید را شکل داده است. از آن پس مخالفت به هر شکلی برای حکومت معضل نخواهد بود. سائقهای فرد چنان در خدمت جامعه هدایت میشوند که در آن دیگر اثری از فردانگاری (individualism) مخرب مجال ظهور نمی یابد.

باری آقای له ویس در زمره آنهایی نیست که بی جهت از اتحاد شوروی...

ه نسبت خاصی که شخص بین زبان و جهان برقرار می سازد. دیدگاه ما درباره جهان میتواند بسته به اینکه کدامیک از این دو موضوع را انتخاب کنیم کاملاً متفاوت باشد.

۱. به نظر ویتگنشتاین این دوره انتخاب اصلی زبان منطق ریاضی است و به خصوص، منطق راسل و وایتهد گفته شده است که به نظر او جهان را چنان که گویی خدا آن را از روی انگاره کتاب اصول ریاضیات آفریده است، باید توصیف نمود. این شوخی خالی از صحت نیست. قدر مسلم او در جزئیات با این منطق چالش های جدی داشت؛ اما در کل آن را به عنوان زبان مدل یا معیار می پذیرفت که چارچوبی فراهم می آورد تا در آن بتوان جهان را شناخت گزینش این زبان خاص و به این منظور خاص دارای چه حجت موجهی است؟ او چیزی به ما نمی گوید. اما استدلال پشت این گزینش به نظر واضح می رسد: اگر بناست ماهیت جهان را از روی زبان بسازیم بهتر است از دقیق ترین صورت منطقی زبان که در دسترس است شروع کنیم. ۱ ۲. بین این زبان معیار و جهان باید یک نسبت مشخصی باشد اگر بناست که از اولی دومی را استنتاج کنیم و به نظر ویتگنشتاین این دوره این نسبت خیلی ساده و قاطع است زبان آئینه ای است که جهان را منعکس میکند و در نتیجه، ما میتوانیم از تصویر این آئینه به شیء یا اشیایی که در آن منعکس اند می توانیم از تصویر این آئینه به شیء یا اشیایی که در آن منعکس اند، پی ببریم.

ویتگنشتاین اسیر همین استعاره آئینه و راه ساده استدلالی که او را به آن رساند شد. به فرض که به منزله اصل پذیرفتیم که کار زبان که برای ویتگنشتاین این دوره آن یگانه کار زبان است - بیان امور واقع است. گزاره به منظور بیان آن باید به نحوی نمایانگر امر واقع باشد. اما آن فقط آنگاه می تواند امر واقعش را باز نماید که اجزاء گزاره مطابقت جزء به جزء - به مثابه جزئیات در آئینه که ما بازاء جزئیاتی است که منعکس می شوند

سه فیلسوفی که در این کتاب به طرح آنها می پردازم ویتگنشتاین هیدگر و جیمز هستند.

جیمز مثال ما از مذهب اصالت عمل است. با وجود این وی با لحن شخصی بی تعارفش در فلسفه ورزی و نیز مخاطره جویی جسورانه اش در ایمان دینی که دقیقا جنبه هایی است که بدان سبب وی را برگزیده ایم همواره جز مایه دردسر برای بعضی اصحاب بعدی مذهب اصالت عمل نبوده است. ویتگنشتاین را میتوان به منزله نماینده آنچه فلسفه تحلیلی خوانده اند. گرفت. اما این عنوان جز نشانه ای بیش نیست. رویه ویتگنشتاین سراسر تألیفی و شهودی است همه اش جذبه و خدنگهای بصیرت است تا پرداختن به جدالهای ملالت آور با دیگر اعضای این مشرب هیدگر را به منزله نماینده پدیدارشناسی و مذهب تقرر ظهوری می گیریم معهذا او چنان خود منحصر به فرد است که این طبقه بندی امری صرفاً موقتی است