کتاب روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی

کتاب روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی اثر مقصود فراست خواه نشر آگاه منتشر شده است
این کتاب حاصل سلسله درس‌هایم درباره‌ی روش تحقیق "گراندد تئـوری" است. طی چند سال در کلاس‌های متعدد درس روش تحقیق در رشته‌هـای مختلف دکتری و یا دوره‌های آزاد انجمن‌های علمی با دانشجویان علاقه‌مند بحث و تدقیق شده است.
امیدوارم مباحث کتاب برای دانشگاهیان و همه‌ی محققان علاقه‌منـد بـه این حوزه، خصوصاً در تحقیقات و مطالعات اجتماعی و به‌ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی مفید واقع بشود. (از پیش‌گفتار مؤلف) "... جای یک کتاب تألیفی در این زمینه خالی بود؛ کتابی که به همـه‌ی رویکردهای متنوع در این سنت روش‌شناختی بپردازد و در عین حال برخی از مطالعات ایرانی انجام شده با این روش را به عنوان مثال‌هـای قابـل فهـم برای پژوهش‌گران و دانشجویان ایرانی در برگیرد. اکنون نگارش ایـن اثـر ارزشمند توسط پژوهش‌گری دانشمند که خـود در طـی سـال‌هـای اخیـر مطالعات متعددی را در این سنت روش‌شناختی عرضه کرده است فرصـتی برای پاسخ‌گویی به این نیاز موجود است. دکتر مقصود فراسـتخواه در این اثر به خوبی نظریه‌ی مبنایی و رویکردهای پنج‌گانه‌ی آن را توصیف می‌کنـد و اقتضائات فکری و روش‌شناختی کاربرد هوشمندانه‌ی ایـن رویکردهـا را برای پژوهش‌گران و دانشجویان ایرانی مطرح می‌سازد." (از مقدمه‌ی دکتر محمدامین قانعی‌راد)

روش نظریه ی مبنایی یکی از مشکل ترین و پیچیده ترین روشهای موجود برای رسیدن به یک نظریه بر مبنای یافته های میدان مطالعه است. طراحان نظریه ی مبنایی به جای به کار بستن نظریه های کلان در مورد واقعیت های خاص به خود واقعیتهای ملموس مراجعه میکنند تا نظریه ی مناسب را برای توضیح این واقعیتها بسازند. هر چند برخی از منابع اصلی این روش شناسی به زبان فارسی ترجمه شده اند ولی جای یک کتاب تألیفی در این زمینه خالی بود؛ کتابی که به همه ی رویکردهای متنوع در این سنت روش شناختی بپردازد و در عین حال برخی از مطالعات ایرانی انجام شده با این روش را به عنوان مثال های قابل فهم برای پژوهشگران و دانشجویان ایرانی در بر گیرد. اکنون نگارش این اثر ارزشمند توسط پژوهشگری دانشمند که خود در طی سالهای اخیر مطالعات متعددی را در این سنت روش شناختی عرضه کرده است. فرصتی برای پاسخ گویی به این نیاز موجود است دکتر مقصود فراستخواه در این اثر به خوبی نظریه ی مبنایی و رویکردهای پنج گانه ی آن را توصیف می کند و اقتضائات فکری و روش شناختی کاربرد هوشمندانه ی این رویکردها را برای پژوهشگران و دانشجویان ایرانی مطرح می سازد

نمونه ی دیگر روش تحقیق کیفی مردم نگاری این است که در همین تهران درباره ی هویتهای قومی دانشجویی مطالعه بکنید. بر این دانشجویان که از بلوچستان با کردستان یا خوزستان یا کهگیلویه و بویر احمد، از ایلام از گیلان و ترکمنستان و از آذربایجان و خراسان و جز آن می آیند تا در این شهر غبار گرفته بی در و پیکر درس بخوانند چه می رود؟ من خودم در دهه ی پنجاه چنین تجربه ای را زیسته ام. پرسش محقق کیفی مردم نگار این است که حیات دانشجویی اینان چه طور است؟ لباس ،آنها ،زبانشان اعمال تحصیلی شان مشارکت شان در کلاس فوق برنامه ها خوابگاهها و دوستی های شان، ارتباطات آنها با همدیگر و با دانشجویان زاده و پرورده ی دیگر شهرها و روستاهای این سرزمین گسترده متنوع از چه قرار است؟ آنها چه درکی از بودن در دانشگاه از خود و از وطن و از زبان فارسی و از مرکز و پیرامون و از آینده ی شغلی و از مشارکت حرفه ای و از منزلت و از پایگاه اجتماعی و از کیستی خود دارند تحقیقات نشان میدهد که هویتهای قومی این دختر و پسرها بعد از آمدن به تهران نه تنها فراموش نمیشود بلکه تمایل به ظهور و بروز بیشتری پیدا میکند آنها در صدد تمایزند، درصدد عیان کردن و بیان کردن خود هستند. من میبینم فرزندان کرد این جا کردتر میشوند. زمانی در دهه ی هفتاد در دانشگاه های تبریز درس داده ام و در این دو دهه ی اخیر نیز در تهران میبینم دانشجویان هم ولایتی من در این جا نسبت متفاوتی با من معلم دارند تا آنچه آن جا داشتند. دوست دارند که با من به زبان مادری ،مشترک احوال پرسی بکنند، دانشجویانی را دیده ام که حس و حال درس خواندن نداشتند ولی به خاطر این که به ذوق من معلم همشهریشان نخورد کلید درس خواندن را زده اند. ما فکر میکنیم دانشگاه برای همه فقط محل درس خواندن است.

این کتاب حاصل سلسله درسهایم درباره ی روش تحقیق ، گراندد تئوری است. طی چند سال در کلاسهای متعدد درس روش تحقیق در رشته های مختلف دکتری و یا دوره های آزاد انجمنهای علمی با دانشجویان علاقه مند بحث و تدقیق شده است. امیدوارم مباحث کتاب برای دانشگاهیان و همه ی محققان علاقه مند به این حوزه خصوصاً در تحقیقات و مطالعات اجتماعی و به ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی مفید واقع بشود.
از پیش گفتار (مؤلف) جای یک کتاب تألیفی در این زمینه خالی بود؛ کتابی که به همه ی رویکردهای متنوع در این سنت روش شناختی بپردازد و در عین حال برخی از مطالعات ایرانی انجام شده با این روش را به عنوان مثالهای قابل فهم برای پژوهشگران و دانشجویان ایرانی در بر گیرد. اکنون نگارش این اثر ارزشمند توسط پژوهش گری دانشمند که خود در طی سالهای اخیر مطالعات متعددی را در این سنت روش شناختی عرضه کرده است فرصتی برای پاسخ گویی به این نیاز موجود است. دکتر مقصود فراستخواه در این اثر به خوبی نظریه ی مبنایی و رویکردهای پنجگانه ی آن را توصیف میکند و اقتضائات فکری و روش شناختی کاربرد هوشمندانه ی این رویکردها را برای پژوهشگران و دانشجویان ایرانی مطرح می سازد.» از مقدمه ی دکتر محمد امین قانعی راد)