کتاب کاربرد شناسی زبان

این کتاب برای دانشجویان رشته زبان‌شناسی و رشته آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان در مقطع کارشناسی ارشد به عنوان منبع فرعی درس تجزیه و تحلیل کلام و کاربردشناسی زبان به ارزش 2 واحد ترجمه شده است.

سخن مترجمان

پیشگفتار

بخش اول: بررسی کلی

فصل اول: تعاریف و پیشینه

فصل دوم: اشاره و فاصله

فصل سوم: ارجاع و استنباط

فصل چهارم: پیش‌انگاشت و استلزام

فصل پنجم: همکاری و تضمن

فصل ششم: کنشها و رخدادهای گفتاری

فصل هفتم: ادب و تعامل

فصل هشتم: مکالمه و ساختار ترجیحی

فصل نهم: گفتمان و فرهنگ

بخش دوم: متون برگزیده

بخش سوم: منابع پیشنهادی

بخش چهارم: واژه‌نامه ـ نمایه اصطلاحات

انتشار مجموعه ای از کتب مقدماتی برای مطالعه زبان چه توجیهی میتواند داشته باشد؟ و حال آنکه زبان شناسی هم اکنون متون مقدماتی کافی در اختیار دارد؛ متونی تشریحی و توضیحی که در جای خود جامع معتبر و ارزشمندند. اما متون یادشده عموماً با روشهایی آکادمیک به معرفی تفصیلی رشته زبان شناسی می پردازند و معمولاً مبسوط و تخصصی اند که البته با توجه به هدف آنها باید هم چنین باشند. ولی همین متون میتواند موجب دهشت مبتدیان گردد. با این همه آشنایی گام به گام و کلی تر با زبان ضروری مینماید متونی برای مرحله گذار که درک مفاهیم پیچیده را آسان سازد. این مجموعه از کتب مقدماتی نیز برای برآوردن همین نیاز طراحی شده است. بنابراین هدف مجموعه حاضر این نیست که جایگزین آن دسته از متون مقدماتی در زبان شناسی شود که دارای گرایش دانشگاهی بیشتری هستند بلکه مقصود کمک به آنها از طریق فراهم آوردن زمینه های ذهنی است. منطق اصلی در تهیه متون حاضر این است که پیش از توجه به ویژگیهای تفصیلی نقشه یک منطقه در مقیاس کوچکتر بهتر است نقشه کلی آن ترسیم شود؛ به سخن دیگر، هدف ترسیم بافتی کلی است که جزئیات در درون آن معنی یابند. گاهی اوقات جزئیاتی برای دانشجویان مطرح می شود؛ بی آنکه جایگاهشان در طرح کلی معلوم شود. روشن است که حتی شناخت کلی مفاهیم نیز کافی نیست و همواره بررسیهای دقیق تری مورد نیاز است اما به همان میزان بررسی دقیق نیز اگر به چشم اندازی گسترده تر پیوند نیابد ممکن است بی معنی و فاقد جامع نگری باشد. در واقع...

ارجاع و استنباط ۳۷

he]مرد[ ،her]و ضمایر (زن )the cat( )گربه ،the man )مرد( ،the woman )زن(آن) it هر دو ] (They) نمونه هایی از ارجاعهای ثانویه هستند که به مصداقهای معرفی شده اشاره دارند این عبارات را عموماً ارجاع به ماقبل» یا «پیش مرجع» ۲ می نامند. به زبان فنی عبارت نخستین مرجع پیشایند و عبارت دوم یا عبارتهای بعدی پیش مرجعدار خوانده می شوند. تصور ارجاع به منزله فرایندی که در آن موجودیتی واحد به طور مداوم به مثابه پدیده ای شناخته شود که پیشایند به آن اشاره دارد، گمراه کننده است. هر چند در بسیاری از موارد چنین فرضی تفاوت چندانی در تعبیر ارجاع ایجاد نمی کند، اما در برخی از موارد که از تأثیرات یا دگرگونیها سخن به میان می آید.

ارجاع به ماقبل باید به گونه ای متفاوت تعبیر شود. در مثال (۱۲) که از یک دستورالعمل تهیه غذا گرفته شده است عبارت ارجاعی نخست، یعنی «شش سیب زمینی موجودیتی را متفاوت با ضمیر پیش مرجع «آنها» شناسایی میکند. «آنها» در اینجا باید به صورت شش عدد سیب زمینی پوست کنده و قاچ شده تعبیر شود.

(۱۲) شش سیب زمینی را پوست کنده قاچ کنید. سپس آنها را در آب نمک سرد قرار دهید. البته گاهی اوقات عکس الگوی پیشایند - پیش مرجعدار نیز در شروع برخی داستانها به چشم میخورد؛ مانند (۱۳) (۱۳) سر نبش پیچیدم و نزدیک بود پا روی آن بگذارم ماری بزرگ در وسط جاده وجود داشت.

توجه کنید که در این مثال ابتدا ضمیر «آن» به کار رفته که تعبیرش پیش از ذکر گروه اسمی کامل یعنی ماری بزرگ که در ادامه آمده، دشوار است. این شکل از ارجاع را در اصطلاح فنی مرجع پسایند مینامند که در مقایسه با پیش مرجع چندان رایج نیست.