کتاب اعتماد

(داستانهای شیلیایی،قرن20م)

چرا این‌قدر طول کشید تا کشف کنی لئون و باربارا اهل کجا هستند؟

چرا نباید مثل آن مردی باشی که در کنج تاریک خودش از همان اول پی به اصلیت آن‌ها برده بود. مردی که دانش خود را به کار گرفته تا برای آن دو نقشه‌هایی بکشد و از تو پیش بیفتد و حالا آماده است تا با خیالی آسوده در زندگی آن‌ها دخالت کند.

البته می‌توانیم لئون و باربارا را مقصر بدانیم که این‌قدر مرموز حرف می‌زدند و پرده بر گذشته و هویت خود می‌کشیدند، شاید به این دلیل که می‌ترسیدند شخصی مثل همان مرد حرف‌هاشان را بشنود و آن اطلاعات را بر ضد خودشان به کار بگیرد. یا نکند این همه احتیاط و اسم نبردن از وطنشان به این دلیل بوده که آن وطن مایه شرمساری آن‌هاست؟ هر چه باشد این پرده پوشی‌ها کار را خراب کرده، یعنی مانعی بوده در راه آگاهی تو، راه بر تنها آدمی بسته که می‌خواسته پی به وطن آن‌ها ببرد تا کمکشان کند.

آخر بسیاری مردان از هر کشوری آمده‌اند و از پاریس گذشته‌اند، با این دید که از دست فلان دیکتاتور فرار کنند، بسیاری از مردها در خیابان‌ها و بالاخانه‌های پاریس نشسته‌اند و توطئه چیده‌اند، بسیاری از زن‌ها به پاریس آمده‌اند تا مردان تبعیدی خود را دیدار کنند، بسیاری هیچ‌گاه برنگشته‌اند، بسیاری برگشته‌اند و کشته شده‌اند. همچنین بسیار بسیار آدم‌ها زیر نظر آدم‌هایی نشسته در تاریکی بوده‌اند که می‌دانسته‌اند آن‌ها از کجا می‌آیند و چه می‌گویند.

آیا تو مثل مادری که لباس‌های بچه‌اش را یک به یک به تنش امتحان می‌کند، سعی کردی برای لئون و باربارا ملیتی پیدا کنی؟

یک چیز دیگر، آیا از دلیل واقعی این مسئله طفره نمی‌روی که چرا تو – که باید کاملاً مراقب بوده باشی – دست بر قضا این چنین نابینا از آب درآمده‌ای؟

برای مدتی توانستی خودت را با این فکر، شاید هم به این امید، بفریبی که لئون و باربارا اهل امریکای لاتین هستند. به یاد آوردی که در دهه هفتاد بسیاری از جوانان از پاریس گذشتند و به کشورهای دیگر رفتند تا آموزش ببینند. به این آدم‌ها نامی شاعرانه داده بودند: «پرستو» پرستو، برای متمایز کردن آن‌ها از تبعیدیانی که نمی‌توانستند به وطن برگردند، شاید هم برای آنکه آسمان میهنشان را به یادشان بیاورند، تا فراموش نکنند که می‌بایست به زادگاهشان برگردند و زندگی تازه‌ای را شروع کنند. با خودت می‌گفتی این داستانی است درباره‌ی مردم کشوری مثل کشور خودت، دور از اروپا، دور از جایی که حالا سعی داری این داستان را در آنجا پی بگیری، کشوری گم‌شده در آن سوی عالم، کشوری که انگار دیگر کسی به فکر آن نیست، با گذشته‌ای که انگار کسی به یاد نمی‌آرد.

این‌طور است؟ آیا دلتنگی برای وطن باعث شد تا لئون را به خودت نزدیک‌تر کنی، آشنا‌تر کنی.

کار تو کار عاشقی است که نگاهش به دره‌ای می‌افتد و محبوب خود را در آنجا می‌بیند. برایش دست تکان می‌دهد و بعد همچنان که نزدیک‌تر می‌شود، به هر زحمتی که شده خود را به آن راه می‌زند تا چشمش به نشانه‌هایی نیفتد که با تصورش نمی‌خواند، رگه‌ای موی سفید در سر، افتادگی مختصری درشانه، دست‌هایی اندک بزرگ‌تر. سعی می‌کنی نگاهت را، ذهنت را با آن جزئیات نامطمئن تطبیق بدهی، وانمود کنی که تفاوتی در میان نیست، می‌خواهی تفاوتی در میان نباشد، می‌خواهی آن که می‌آید او باشد، می‌خواهی این داستان خودت باشد، می‌خواهی او زنده در آغوشت باشد، تا آنکه محبوب سرانجام از محاق حواس تو بیرون می‌آید و در دیدرس قرار می‌گیرد و اینک این زن، ایستاده روبروی تو، بیگانه‌ای که هرگز چشمت به او نیفتاده. بعد آن اضطراب واقعی سر می‌رسد: وطن کجاست، کو آن زنی که دوست داشتم؟ کجاست او؟ آیا اصلاً چنان که به یادش می‌آری وجود داشته؟

آن داستان دیگری است.

این داستان لئون است. شاید داستان باربارا. داستان تو نیست.

تو ناچاری این داستان را گوش کنی. ناچاری تلاش کنی تا دریابی این آلمانی‌ها که می‌توانستند شیلیایی، لهستانی یا اهل افریقای جنوبی باشند با هم چه می‌گویند در شهری که زادگاهشان نیست.