کتاب اصول و روش های اصلاح نژاد کرم ابریشم

ابریشم از محصولات کشاورزی آسیای قدیم است منطقه آسیا تولید کننده اصلی ابریشم برای بازارهای جهانی است. از بین کشورهای تولید کننده ابریشم، چین پاسخ گوی حجم عمده ای از صادرات ابریشم دنیا است. با این وجود در حال حاضر کشورهای تولید کنند، ابریشم در منطقه آسیا، تغییرات خاصی در وضعیت تولید خود تجربه میکنند. آن دسته از کشورهای منطقه همانند. ژاپن و جمهوری کره که دارای صنعت پیشرفته پرورش کرم ابریشم هستند، با افت غیر قابل جبرانی در زمینه تولید ابریشم مواجه شده اند. لیکن این کشورها به موازات این افت ظرفیت تولید، منابع بالقوه دیگری را در زمینه پرورش کرم ابریشم تقویت کرده اند که می توان به افزایش درآمدهای حاصل از صادرات و بهبود وضعیت اقتصادی مناطق روستایی از طریق ایجاد اشتغال و فعالیت های درآمدزای جنبی اشاره کرد. امروزه تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه در این منطقه، خود را متعهد به انجام تلاشهای پیگیر کرده اند تا صنعت ابریشم خود را احیاء نمایند. از طرف دیگر تعداد دیگری از کشورهای آسیایی هم اخیراً برای اولین بار اقدام به پرورش کرم ابریشم نموده اند. با توسعه علم و فناوری در زمینه فرآیند تولید ابریشم در مناطق تولید کننده ابریشم و کشورهای صادر کننده این کشورها به این نتیجه رسیده اند که پایه و اساس رقابت در زمینه تولید پیله و ابریشم خام استفاده از برنامه های اصلاح نژادی مناسب برای دستیابی به واریته های خوب کرم ابریشم است. در واقع اصلاح نژاد واریته های کرم ابریشم به منظور تولید پیله بیشتر مناسب ترین و سریع ترین راهکار جهت دست یابی به ابریشم خام با کیفیت عالی است. لیکن با این وجود، بیشتر کشورهای تولید کننده ابریشم که به تازگی پا به این عرصه نهاده اند فاقد منابع ژنتیکی و ذخایر مناسب لاین های خالص کرم ابریشم هستند تا بتوانند واریته های خوب و پرتولیدی داشته باشند. بخش عمده لاینهای خالص کرم ابریشم دنیا متعلق به کشورهای پیشرفته در صنعت نوغانداری است زیرا اطلاعات ضروری در زمینه ی دانش اصلاح نژاد کرم ابریشم به لحاظ اهمیت تجاری آنها مدتهای مدیدی در انحصار این کشورها قرار داشته است. به علاوه در سالیان اخیر تحقیق و پژوهش در خصوص ژنتیک کرم ابریشم به دلیل کاهش ارزش پیله و افت تولید ابریشم خام در کشورهای بزرگ تولید کننده مورد توجه کمتری بوده است که نتیجه ی آن تخريب سريع منابع ژنتیکی است که به نوبه ی خود منجر به کاهش تنوع خزانه ژنی کرم ابریشم توت گردیده است.

کاربرد روش های آماری در اصلاح نژاد کرم ابریشم به منظور اصلاح صفات اقتصادی مورد نظر، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است همان گونه که در فصول گذشته عنوان شد، درک مقادیر کنی مربوط به مباحث ژنتیکی در گروی شناخت مفاهیم و روشهای آماری است. به علاوه با استفاده از طرح های آزمایشی میتوان واریانسی را که توسط عوامل ناشناخته و غیر قابل کنترل ایجاد می شوند، با تصادفی کردن تیمارها و افزایش تعداد تکرارها به حداقل رساند یا آن را تشخیص داد. این امر موجب افزایش دقت آزمایش و اعتبار بیشتر داده ها می شود.

متخصصان اصلاح نژاد همیشه به واریانس محیطی و ژنتیکی و اثر متقابل آنها با هم به منظور نشان دادن واریانس هایی که به اثر ژن مربوط نیست توجه زیادی دارند.

روشهای مورد استفاده جهت تشخیص یا کاهش واریانسی که به عوامل ژنتیکی مربوط نیست، از با اهمیت ترین موضوعات در اصلاح نژاد است؛ چون متخصصان اصلاح نژاد باید کرم ابریشم یا لاین های خالص دارای برتری ژنتیکی را از میان یک خزانه بزرگ ژنتیکی تشخیص دهند. متخصصان اصلاح نژاد می توانند عوامل تأثیر گذار را کنترل کنند با جنبه های خاصی از شرایط محیطی را در طرح خود. آزمایش کرده و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. از میان این عوامل می توان به تغییرات شرایط محیطی در اطاق ،پرورش تغییرات مواد مغذی برگ توت و سایر تغییرات در مدیریت پرورش و روشهای مورد استفاده اشاره کرد. متخصصان اصلاح نژاد باید همیشه مطمئن باشند که هیچ خطایی در روشها و تکنیکهای مورد استفاده وجود ندارد و هیچ ژنوتیپی در معرض عوامل محیطی خاص و مجزایی قرار نمی گیرد. دو روش آماری مورد استفاده برای بررسی واریانس عبارتند از تصادفی کردن آزمایش و وجود چند تکرار در آزمایش تصادفی کردن توزیع ژنوتیپها موجب اطمینان از این امر می شود که تمامی ژنوتیپ ها دارای احتمال یکسانی جهت قرار گرفتن در یک شرایط محیطی خاص هستد. پژوهشگر می تواند واریانسی را که در اثر اختلافات مکانی یا زمانی ایجاد می شود، به وسیله تکرارهای مختلف آن آزمایش اندازه گیری کرده و تشخیص دهد. به عنوان مثال وقتی شرایط محیطی بر عملکرد برخی واریته های کرم ابریشم مؤثر باشند با محاسبه واریانس یا تنوع بین تکرارها می توان این بخش از واریانس محیطی را از واریانس کل کم کرد. سایر اثرات شناخته شده می توانند با این برآورد خطا مقایسه گردند.